Finlandiya’daki Tampere Üniversitesi Sıhhat Teknolojileri ve Tıp Fakültesi altında faaliyet gösteren Nöro Grup’ta çalışmalarını sürdüren araştırmacı Dr. Emre Kapucu’dan büyük muvaffakiyet. Kapucu, Parkinson marazının sırlarının çözülmesi ve erken evrede teşhis edilmesi için sürdürdüğü “Parkinson’s-on-Chip’ (Çip-üstü-Parkinson modeli), Finlandiya Akademisi tarafından maddi destek almaya hak kazandı. Üç yıl sürecek girişimin emeli, Parkinson’un daha evvel fark edilmeyen fizyolojik işaretleri varsa bunları laboratuvar ortamında ortaya çıkarıp erken tedavinin yollarını açmak.

O girişime de katıldı

Işık Üniversitesi Elektronik Mühendisliği Bölümü’nü bitirdikten sonra biyomedikal meydanda ağırlaşan Dr. Emre Kapucu(41), 2008 yılında Tampere ve Tampere Teknik Üniversitesi’nin laboratuvar ortamında insan kök hücreleriyle yapılan mikroelektrot çalışmalarının öncüsü sayılan STEMFUNC Projesi’ne katıldı.

Danimarka Aarhus Üniversitesi’ne bağlı Danimarka Translasyonel Hudut Bilimleri Araştırma Enstitüsü’nde, Parkinson’un erken tespitine yönelik deneysel çalışmalara da ek sağlayan Dr. Kapucu, laboratuvar ortamında Parkinson illetini modelleyip illetin elektrofizyolojik işaretlerini toplanabileceği fikrinden yola çıktıklarını belirterek şunları anlattı;

“Parkinson’s-on-Chip (Çip-üstü- Parkinson) modeli, insan kök hücrelerinden türetilmiş hudut hücrelerini ve Tampere Üniversitesi’nde geliştirmekte olduğumuz mikro-akışkan cihazlara entegre edilmiş elektrotları kullanarak illete yeni bir bakış açısı sağlamayı amaçlıyor.

Akademi destekliyor

Parkinson illetinin temel seviyede patolojisini taşıyacak dimağ ortamlarını mikro-akışkan cihazlarda taklit ederek, illetin başlangıcından yayılımına fizyolojik işaretleri toplamaya imkan veriyor. Böylelikle bu işaretleri illetle ilişkilendirerek, farklı ilaç adaylarının da her seviyede test edilmesine imkan sağlıyor.”

Çalışmanın üniversite dışında Finlandiya Akademisi tarafından desteklendiğini lisana getiren Dr. Kapucu, “Çalışmanın maksatlarından birisi de tabi ki illetin arkasında yatan mekanizmaları anlayabilmek. Bu yandan bakarsak, şayet marazın daha evvel fark edemediğimiz fizyolojik bir işareti varsa, Çip-Üstü-Parkinson Projesi’nin en azından laboratuvar ortamında bunu ortaya çıkarma potansiyeli var.

Birebir işaretlerin hastalarda da görülmesi durumunda, illete bağlı erken bir imza tanımlanabilir ve hastalık öncesi değil lakin illetin erken aşamalarında erken teşhis için kullanılabilir. Elbette bunlar bizim varsayımlarımız ve bu varsayımlardan yola çıkarak projeyi geliştirdik” dedi.

‘Mekanizmasını anlamak istiyoruz’

Illetin modellenmesinde Parkinson hastalarından üretilmiş kök hücreleri kullanmayı amaçladıklarını ve bu kök hücrelerden türetilen hudut hücrelerinin hastanın kalıtsal haberlerini de taşıyacağını lisana getiren Dr. Kapucu kelamlarını şöyle tamamladı; “Güncel haliyle mikroelektrot dizilimleri de aslında yaklaşık 20 yıldır tasarrufta. Gelgelelim, her ne kadar son on yıldır sinirbilimde yaygın olarak kullanılmaya başlansa da Parkinson çalışmalarında aktif olarak şimdi kullanılamadı.

Biz bu girişimle elimizdeki teknolojinin hudutlarını, Parkinson illetinin mekanizmalarını anlamak için zorlamayı planlıyoruz. Elbette yapboza ekleyebildiğimiz her modül bizi illetin tamamını görmeye daha da yaklaştıracak ve umuyoruz ki somut getirilerini marazın tedavisinde de göreceğiz.”