2020 herkes için sıkıntı bir sene oldu. Pandemi, iş ömründen eğitime kadar pek çok alandaki ezberlerimizi bozdu. Yetişkinler için bu yeni Kovid-19 sistemine alışmak kolay değil. Pekala ya çocuklar? 

Dünya Sıhhat Örgütü pandeminin çocukların psikolojisi üzerindeki tesirini şu formda tanımlıyor: “Tüm çocuklar değişimi algılasa da küçük çocuklar meydana gelen değişiklikleri anlamakta zahmet çekebilir. Kendilerini öfke ile tabir edebilirler. Ebeveynlerine daha yakın olmak isteyebilirler. Anne ve babadan daha fazla talepte bulunabileceklerini fark ettiklerinde ise ebeveynler kendilerini çok baskı altında hissederler.”

Pekala, şu günlerde Türkiye’deki milyonlarca hanede yaşanan ve artık aşina olduğumuz bu tarifteki üzere durumlarla nasıl başa çıkacağız? Pandemi sürecinde ebeveynler çocuklarının Kovid-19 krizinin gerilimini ve kaygısını nasıl yönetmeli? Çocuğun okul sorumlulukları ve oyun dünyası ortasındaki istikrar nasıl kurulmalı?

Bu durum ve münasebetlerini iyi halde izah edin yoksa…

Klinik Psikolog ve DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Kurucu Lideri Emre Konuk, sürecin her iki taraf için de sıkıntı olduğuna dikkat çekti. Konuk, “Çocukları okul ve ödevler için bilgisayar başına oturtmaya çalışırken oyun ile ilgili sonlandırma getirmek, konutta ders – oyun istikrarını sağlamak nitekim güç. Şayet bu durum ve münasebetleri çocuğa iyice izah edilmezse, bilhassa küçük yaş kümesindeki çocuklar ahenk sağlamakta zahmet çekebilir. Çocuk ve ebeveynler ortasında önemli çatışmalar yaşanabilir. Münasebet kötüleşirse çocuk inadına anne-babanın istediği ya da değer verdiği şeyi yapmamaya başlar. Bu nedenle süreci onlara iyi açıklamalıyız. Bunun ‘evden eğitim’ olduğunu, virüs salgını nedeniyle eğitimin okuldan meskene taşındığını, her gün derslere katılmak zorunda olduğunu net ve kararlı halde izah etmeliyiz. Bu bahiste anne-baba tıpkı lisanı kullanmalı ve uygulamada da bu kelamların gerisinde durmalıdır. Ebeveynler takibi elden bırakmamalı, çocuk derslere katılmadığında yaptırımda bulunmalı, hür vakitlerinde ise cümbüş için onların sevdikleri şeylere vakit tanımalı” dedi.

Çocuklara nasıl takviye olmalı?

“Net, kararlı, sağlam ve dengeli bir duruş şart” diyen Konuk, “Açıkça belirlenmiş ve esnetmenin çok mümkün olmadığı hudutları görünce çocuklar daha da kabul edici olacaklar ve ahenklerini arttıracaklardır. Çocuklara bilgi vermek kaide. Verilecek bilgi çocuğun yaşına, gelişim seviyesine nazaran ayarlanmalı. Şahsî tasalar çocuğa yansıtılmamalı. Neden konutta olduğumuz, bu durumun neden hala devam ettiği, önlem emelli neler yapmamız gerektiği çocuklara açıkça anlatılmalı. Yeni gelişmeler epey onlara tekrar bilgi vereceğimiz de söylenmeli. O vakit çocuklar çok daha rahat ve inançta hissederler. ‘Evimizdeyiz, inançlı yerimizde… Tüm bunları birlikte atlatacağız, tekrar dışarı çıkacağız, sen arkadaşlarınla okulda buluşacaksın…’ üzere destekleyen ve umut verici sözlerimizi de eksik etmemeliyiz” diye konuştu.

Toplumsal gelişim olumsuz etkilendi

Çocukların toplumsallaşma konusunda yaşadığı problemlere da dikkat çeken Konuk, “Süreç ile birlikte toplumsallaşma, mecburen yalnızca online ortamda devam edecek. Bu durum elbette onların toplumsal gelişimlerini bir oranda olumsuz etkileyecek. Uzaktan da olsa arkadaşlarından kopmamaları için onları desteklemek değerli. Arkadaşlarıyla telefondan ve bilgisayardan konuşmalarına, grupça oynadıkları online oyunlara belirli ölçüde müsaade verilmeli. Konut ortamında sohbet vakitleri yaratılmalı; onların da kendi his ve kanılarını açıklamalarına fırsat verecek, önemsenmiş hissedecekleri, keyifli vakitler oluşturulması ihmal edilmemeli” sözlerini kullandı.

İlkokul 1. sınıflar ve imtihana hazırlananlar en şiddetli küme

Periyodun ilkokula yeni başlayan öğrencilerle imtihana hazırlanan küme için daha kritik olduğunu aktaran Konuk, “Bu süreçten tahminen de en olumsuz etkilenen öğrenci kümesi onlar oldu. Tüm hayatımız boyunca eğitim-öğretim ömrümüzde birinci tecrübelerimizin yeri hayati bir değere sahiptir. Bu birinci vakitlerde, öğrenmenin keyifli bir şey olduğu algısını çocuklara verebilmek çok değerlidir. O nedenle onlara baskı kurmadan, öğrendiği her yeni şeyden sonra hoş sözlerle ve sevinçle onu takdir ederek onların seyahatine ortak olmak gerekir. ‘Her geçen gün yeni şeyler öğreniyorsun, büyüyorsun, merak ediyorsun, sorular soruyorsun. Seni bu türlü görmek beni çok keyifli ediyor. Gurur duyuyorum seninle.’ üzere tabirlerle onları desteklemeliyiz. Elbette tüm dünyada her manada büyük bir belirsizliğin hâkim olduğu bu yıl, imtihana hazırlanan öğrencilerin korkuları daha da arttı. Maalesef öğrencilerin motivasyonu epeyce olumsuz etkilendi ve etkilenmeye devam ediyor. Yetişkinler olarak kaygılarımızı çocuklara yansıtmamaya çalışmalıyız” tavsiyesinde bulundu.