Tip 1 diyabet hastaları, hayat uzunluğu insülin kullanmak zorundadırlar. Bu insülinler genel olarak günde 3 yahut 4 doz halinde uygulanır. Kimi Tip 1 diyabet hastaları da insülin pompası ile kan şekerlerini denetim altına almaya çalışırlar. Bu yüzden bu hastaların oruç tutmaları mümkün değildir. Kısa bir devir insülin yapmazlar ise yüksek şeker (hiperglisemi), ketoasidoz komasına girebilirler. Hasebiyle bu hastaların katiyetle oruç tutma teşebbüsünde bulunmamaları gerekiyor.

Tip-2 diyabet hastalarında hayatı tehdit eden sonuçlar ortaya çıkabilir

Tip 2 diyabeti olan hastalarımız ise çok farklı kümeler halinde tedavi almaktadırlar. O yüzden her hasta kendi özelinde değerlendirilmeli. Temel olarak hipoglisemi yani şeker düşüklüğü ve hiperglisemi yani şeker yüksekliğine açmayacak biçimde tedavi planlaması yapılmalı. Oruç tutan diyabet hastalarına bu klinik durum gelişirse hayatı tehdit eden sonuçlar ortaya çıkabilir.

Hangi tip 2 diyabet hastaları ilaç dozları ayarlanarak oruç tutabilir?

Birinci küme hasta; çok düşük dozda ilaç kullanan ve kan şekerleri denetim altında olan ve ek hastalıkları olmayan Tip 2 diyabet hastalarıdır. Bu hastalar ilaç dozları ayarlanarak oruç tutabilirler. Bu hastaların birçoğu tek yahut iki şeker hapı kullanmaktadırlar. Bilhassa hipoglisemiye yol açan sülfonilüre kümesi (glibenklamid, gliclazid, glimeprid) ilaçlar iftara kaydırılarak tedavi değiştirilebilir. Şayet yalnızca metformin kullanıyorsa ve kan şekeri sistemli ise oruç tutmasında rastgele bir sakınca olmayacaktır.

İkinci küme hasta ise tek doz insülin ile birlikte şeker düşürücü ilaçlar kullanan hastalardır. Bu hastalarda insülin çabucak iftar sonrasında uygulanır ve sahurda hipoglisemiye yol açmayan ilaçlar tedaviye eklenerek oruç tutmaları sağlanabilir. Bu hastalar insülin kullandıkları için kesinlikle hipoglisemi riski açısından yakın kan şekeri yakın takibi yapılmalıdır. Bilhassa bu şahıslar öğlenden sonra; saat 15-16’dan sonra hipoglisemi açısından yakın takip olmalıdır. Kan şekeri 70 mg/dl altına düşerse orucunu bozarak kan şekerini olağana getirmelidir.

Hangi Tip-2 diyabet hastaları oruç tutamaz?

Üçüncü küme Tip 2 diyabet hastaları ise iki yahut daha fazla insülin tedavisi kullanan hastalardır. Bu hasta kümesinde motamot Tip 1 diyabet hastalarında olduğu üzere oruç tutmaları kan şekeri regülasyonunu daha da kötüleştirebileceği ve hipoglisemilere yol açacağı için oruç tutmaları uygun değildir. 

Dördüncü küme Tip 2 diyabet hastaları ise kan şekerleri çok oynak seyreden ve önemli komplikasyonları olan hastalardır. Örneğin baypaslı yahut stent hikayesi olan, denetimsiz hipertansiyonu olan, önemli diyabet göz hastalıları olan, yakın vakitte felç geçirmiş hastaların kan şekerleri iyi bile olsa oruç tutmaları çok uygun değildir. Zira gelişecek hipoglisemi yahut hiperglisemi durumunda hayatı tehdit edecek sonuçlar oluşabilir.

Kümeler genel teklif biçiminde değerlendirilmelidir. Oruç tutmak isteyen her diyabetli, ramazan öncesinde kesinlikle kan şekerlerinin genel durumu, ek hastalıklarının son durumunu pahalandırmak için tabiplerine başvurmalıdır. Bilhassa HbA1c bedeli yani 3 aylık kan şekeri ortalaması %8,5 üzerinde ise bu hastanın kan şekeri denetimi makûs olarak kabul edilmelidir. Bu diyabet hastalarının da oruç tutmasının uygun olmadığını düşünüyorum.

Oruç tutmayı planlayan diyabet hastalarının yapması gerekenler

Oruç tutmayı planlayan ve tabiplerinin müsaade verdiği hastalar, ramazan devrinde kesinlikle oruç tutacakları vakit sahur yapmaları gerekiyor. Sahurda bilhassa protein içeriği yüksek besinleri (yumurta, peynir, baklagil ve proteinli çorbalar) besinleri bol tüketmeliler.  Ayrıyeten sıcak bölgelerde oruç tutan şahıslarda sıvı kaybı riski fazla olduğundan sahurda kâfi oranda su ve sıvı besinleri almaları çok kıymetli. Ayrıyeten oruçlu oldukları periyotta kesinlikle kan şekerlerini daha yakından sıkı formda takip etmeliler.

Oruç ibadetini yapmayı planlayan hastalarımızın kesinlikle Ramazan öncesi tabipleri ile görüşmelerini, klinik durum değerlendirmelerini yaptırmalarını öneriyorum. Sonuç olarak daha öncede belirtiğim üzere her hasta kendi özel durumuna nazaran tabibinin müsaade vermesi halinde oruç tutabilir.