Wuhan’dan tüm dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs, 7 ayda yaklaşık 15 milyon beşere bulaştı. Tüm dünyayı konuta hapseden bu virüsü bilim dünyası da yeni yeni tanırken nörolojik tesirleri de yapılan araştırmalar ile ortaya çıkıyor. BEYİN-DER Lideri ve nöroloji uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz virüsün burundan girerek direkt beyne ulaşma riskinin olabileceğini ve koku, tat alma meseleleri üzere belirtilere dikkat edilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Prof. Dr. Uludüz, bu nedenle maske kullanırken burnu kapatmanın da ağzı kapatmak kadar değerli olduğunu tabir ederek, “Çin’de virüs birinci ortaya çıktığında herkesi dehşete düşüren imgeler virüsün kısa müddette tüm dünyada duyulmasına da yol açtı. Birden teğe yürürken, bir bankta otururken yüzüstü düşerek nefessiz kalan insan imgeleri vardı. Bunun nedeni virüsün beyin sapı dediğimiz teneffüs, şuur ve kan basıncı denetimlerinde vazife alan bölgeye yerleşmesi ve akciğerlerin hakikat nefes alma fonksiyonunu yerine getirememesi olabileceği üzerinde duruluyor” dedi.

GPMS Derneği ismine açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Aynur Özge Covid-19’un nörolojik tesirlerine dikkat çekerek şunları söyledi: “Corona virüsün nörolojik manada da birçok tesiri var. Bu tesirlerin en yaygın olanı koku alamama, tat alamama yanı sıra daha seyrek olarak epileptik nöbetler, felç ve beyin iltihabı. Felç bu risklerden en tehlikelisi. Covid-19 kanda pıhtılaşmayı arttırarak akciğerlerde oluşturduğu üzere beyne de pıhtı atmasına neden olabiliyor’’.

“Türkiye’nin birüs ile çabası tüm dünyaya örnek oldu”

Sıhhat Bakanlığı’nın ve tüm sıhhat çalışanlarının pandemi sürecini çok iyi yönettiğini belirten Prof. Dr. Özge, “Covid-19’a yakalananlarda erken periyotta ilaca başlanması, ilaç sorununun yaşanmaması ve ağır bakım ile entübe edilen hasta sayısının az olması ile birlikte Türkiye’de vefat oranları birçok ülkeye nazaran daha az. Ağır bakım yatak sayısının fazla olması ve süratli müdahale edilmesi, filyasyon takımları ile virüs kapan şahıslarla temas edenlerin tespit edilmesi de yeniden uğraşta değerli bir muvaffakiyet. Ayrıyeten tedavide kullanılan ilaçlara erken başlanması ve bu ilaçların yan tesirlerini ortadan kaldırmak için Sıhhat Bakanlığı Bilim Konseyi ile birlikte oluşturulan tedavi protokolleri de salgının iyi yönetilmesini sağladı” dedi.

“Virüs beyin iltihabına ve beyin damarlarının tıkanmasına neden oluyor”

Covid-19 ile ilgili birçok bilimsel araştırma ile virüsün tesirlerinin anlaşıldığını belirten SBÜ Gülhane EAH’dan Doç. Dr. Ömer Karadaş, 5 Mart’ta bildirilen ve virüsün nörolojik tesirlerini ortaya birinci koyan hadiseyi da şöyle anlattı: “Bu olay virüs için tedavi altına alındıktan bir mühlet sonra şuurunu kaybediyor. Beyin omurilik sıvısından alınarak yapılan araştırmada virüsün ensefalit dediğimiz beyin dokusu iltihabına neden olduğu görülüyor. Daha sonra 224 hadise üzerinde yapılan bir diğer araştırmada virüsün pıhtılaşmayı arttırarak beyin damarlarını tıkadığını ve felce neden olduğunu da ortaya koydu. Lakin bu nörolojik tesirler, virüsü çok ağır atlatan ve tansiyon, diyabet, kalp hastalığı üzere kronik hastalıkları olanlarda daha yüksek oranda görülüyor.”

“Virüs beyne burundan süratli ulaşabiliyor” 

Teneffüs yolları açısından burun nemli bir ortam olması nedeniyle virüsün çok daha süratli bir halde çoğalabildiğini ve beyne ulaşma riskine sahip olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Karadaş kelamlarını şöyle noktaladı: “Burnumuzun içindeki kıllar aslında koku sonlarının uçları ve virüs o sonları harap ettiği için koronavirüse yakalananlarda koku ve tat alma büsbütün ortadan kayboluyor. Birçok grip virüsünde de koku almada etkilenme olabiliyor fakat buradaki fark koronavirüste koku alma büsbütün kayıp. Virüs burun yolu ile beyne ulaştıysa felce ya da ensefalit denilen beyin iltihabına neden olabiliyor. Akciğerlerdeki tesirler tedavi ile ortadan kaldırılabiliyor lakin beyne ulaştığında çok daha kalıcı hasarlar verebiliyor.”

Covid-19’un bilinen nörolojik tesirleri neler? 

Covid-19’a dair araştırmaların birçok virüsün birinci ortaya çıktığı Çin ve Uzakdoğu, Asya ülkelerinde yapıldı. Nörolojik tesirleri öteki tesirlerin yanı sıra daha az görülse ve bu nedenle daha az tartışılıyor olsa da hasarları bireyler üzerinde daha önemli görülüyor.

– Nörolojik etkilenme ön planda ağır seyirli ağır bakıma giren ve komorbid hipertansiyon diyabet üzere hastalıkları olan olgularda besbelli olarak gözlendi. Hastaların yaklaşık üçte birinde nörolojik tesirler mevcuttu.

– Enfeksiyonun ağır biçimde merkezi hudut sisteminde tutulduğu hastalarda %2-3 oranında beyin felçleri görüldü.

-Erken devirde riskli olgularda nörolojik açıdan antitrombotikler üzere süratli tedavilerin başlanması koruyuculuğu önemli oranda artırdı ve ülkemizde nörolojik komplikasyonların sıklığını azaltmıştır.

-Nörolojik tutulum açısından burundan virüsün girişinin riski artırabileceğini akılda tutmak ve maske kuralına dikkat etmek gerekiyor.