LİDER YILMAZ Ankara

TBMM, “dijital çağda ferdî dataların korunması ve unutulma hakkı” konusunda kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Unutulma hakkının, Türk hukukunda şimdi açıkça ve ismen düzenlenmediği belirtilen çalışmada, ferdî dataların korunması ve internet hukukunun özel kararları üzerinden yorum ve kıyas yoluyla bu hakkın kapsamının belirlendiği kaydedildi.

Şahsî bilgilerin korunmasının 2 bin 500 yıl öncesine kadar gittiği bilgisinin verildiği raporda, belirli mesleklere haiz şahıslara yüklenen “sır saklama” yükümlülüğünün, ferdî bilgilerin korunması kavramının birinci görünümü olduğu belirtildi. BM, Avrupa Kurulu, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı üzere uluslarası kuruluşların düzenlemelerinin incelendiği raporda, Türk hukukunda 2010’daki anayasa değişikliği ile şahsî bilgilerin korunması hakkına ait birinci defa bir düzenleme yapıldığı, 2016’da yürürlüğe giren Ferdî Bilgilerin Korunması Kanunu ile de ayrıntıların düzenlendiği kaydedildi.

İsmen düzenlenmedi

Tarifinin dahi tartışma konusu olduğu “unutulma hakkı”, raporda, “hukuka uygun biçimde olsa dahi, kişinin kendisi ya da üçüncü bir kişi tarafından paylaşılan, uzun müddettir kullanılmadığından hukukî yarar taşımayan yahut artık ilgisiz olarak kabul edilen ferdî dataların istek üzerine yahut otomatik olarak dijital ortamdan silinmesidir” sözleriyle anlatıldı. Unutulma hakkının açıkça ve ismen düzenlenerek muhafaza altına alınmasının, birinci defa AB Genel Data Müdafaa Tüzüğü ile mevzuata girdiği belirtilen raporda, AB Adalet Divanı’nın, Google İspanya ve Mario Costeja Gonzales kararında bireylerin şahsî datalarını içeren arama sonuçlarından içeriğin çıkarılmasını, arama motorlarından ve devletten talep edecebileceği kararı anımsatıldı. Bu kavramın hukuk sahnesine birinci çıkışının da bu kararla gerçekleştiği kaydedildi. Türkiye’de ise, “unutulma hakkının” şimdi açıkça ve ismen düzenlenmediği, özel ömrün saklılığının korunması hakkı ve kişilik haklarını içeren genel kararlar ile şahsî bilgilerin silinmesi, içeriğin kaldırılması ve erişimin engellenmesini düzenleyen özel kararların yorumu ve kıyaslanması yoluyla unutulma hakkınının kapsamının belirlendiği söz edildi.

Adil istikrar

Tabir ve basın özgürlüğü, toplumun bilgi alma ile kişilik hakkı, özel yaşama hürmet ve unutulma hakkı ortasında “adil bir denge” sağlanarak her somut olayda mahkemelerce karar verileceği kaydedilen raporda, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, “unutulma hakkına” ait birinci kararına vurgu yapıldı. “Yargıtay Hukuk Genel Heyeti, AB Adalet Divanı’nın Google kararına atıf yaparak, önüne gelen davada unutulma hakkı ile bilim ve sanat hürriyeti ortasında adil bir istikrarın sağlanması gerektiğine dikkat çekmiştir. Karar münasebetinin devamında unutulma hakkının tarifi yapılarak Türk iç hukukunda hakkın kavram olarak birinci kere yer alması sağlanmıştır” denildi.

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) de bu alandaki kararlarına işaret edilen raporda, “AYM, başta anayasa olmak üzere normatif düzenlemeleri yorumlayarak unutulma hakkı kavramını tanımlamış, kavramın hukuk sistemi içerisindeki yerini ve kapsamını açıklamıştır” sözleri kullanıldı.

Yaygın uygulama

Raporun sonuç kısmında ise, “unutulma hakkınının” ismini yeni kazanmış olmasına karşın hukuk sisteminde değerli tesir yarattığı ve vatandaşların bu hakkı kullanma talebinin yaygınlaşacağı tespiti yapıldı. “Teknolojik gelişmelerle unutulma hakkının mevzuatlarda ayrıntılı olarak düzenleneceği ve toplumsal hayatta daha geniş ölçüde uygulama alanı bulacağı öngörülmektedir” denildi.