Türkiye’de idare heyetlerindeki bayan sayısı giderek artıyor. Lakin şimdi istenilen sayıya erişebilmiş değiliz. Ülkemizde idare konseylerindeki bayan oranı yalnızca yüzde 17. Türkiye’de borsaya kote şirketlerin idare heyetlerindeki 2 bin 698 kişinin 458’i bayanlardan oluşuyor. İdare Şurasında Bayan Derneği (YKDD) Lideri Hande Yaşargil, nüfusun ve yeteneğin yüzde 50’si bayansa üst karar mercilerinde de bayan oranının yüzde 50 olması gerektiğini söylüyor. Yaşargil’le son durumu konuştuk.

Kota getirilmeli

– İdare heyetlerinde son durum nedir?

Türkiye’de borsaya kote şirketlerin toplam 2698 idare konseyi koltuğunun yalnızca 458’i bayanlara ilişkin, yani oran yüzde 17. Üstelik bu koltuklardaki bayanların kıymetli bir kısmı aile mensubu yahut hissedar olarak bu vazifede. 9 sene evvel de bu oran yüzde 11’di, yani sadece 6 puanlık yol kat edildi. Kovid-19’a rağmen 2012’de yüzde 11 olan bayanların 2020’de yüzde 17’ye yükselmesi bize umut veriyor lakin kâfi değil. Avrupa’da idare heyetlerinde bayan oranı ülkemize nazaran daha yüksek.

– Kota getirilmesini mi savunuyorsunuz?

Kotayı sistemi düzeltmek için bir müdahale olarak görüyorum. Bugün halka açık şirketlere uygulanan yüzde 30 bağımsız idare konseyi üyesi kotasından mutsuz muyuz? Şayet bekleseydik şirketler muhtaçlık olarak hissedip bu orana ulaşır mıydı? Bu nedenle sistematik müdahale kaide diyoruz. Tıpkı vakitte Türkiye’nin belkemiği olan şirketlerin idare heyetlerini iyi çalıştırmamız üzere bir sorumluluğumuz da var. Bu konseyleri iyi çalıştıracak ögeler ise istikrar ve çeşitlilik. Değerli büyüklükte bir başkan bayan yetenek havuzu var lakin kullanmıyoruz ve gecikiyoruz. Yüzde 50 orana ulaşma yolunda sistemi sorgulamak koşul.

Anadolu’ya açılacak

– Anadolu durum nedir?

Bugün borsaya kote şirketlerin idarelerindeki bayan oranını takip edebiliyoruz, şayet daha geniş skalada klasik aile şirketlerini de ölçümleme imkanı olsaydı bu oranın daha da aşağıda olduğunu görürdük. YKKD olaraçılım yeni periyottaki en kıymetli odaklarımızdan biri. Bu kapsamda çeşitli fon projelerine müracaat yapıyoruz ve yanımıza destekçi olarak bilhassa yerelde kuvvetli olan iş dünyası örgütlerini alıyoruz. ‘Anadolu’nun Bayan İdare Şurası Üyeleri’ni ortaya çıkarmayı ve ülkemizin her yerinde sorunumuzla ilgili farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz. Bölgesel eşitsizlikleri ortadan kaldırmak, bayanlara imkanlara eşit erişim bahtı sunmak ve toplum için yarar yaratmak olmazsa olmaz. 10 yıldır edindiğimiz tecrübesi Anadolu’ya da taşımak istiyoruz.

Pandemide bayanın durumu zorlaştı

– Pandemi periyodunda bayan işsizliğinin arttığını görüyoruz…

Pandemi periyodunda bayan çalışanların yaşadığı en büyük sıkıntılar artan konut işleri ve bakım sorumluluğu ile mesken içi şiddet. UNDP’nin yaptığı bir araştırma pandemi devrinde konut işleri ve bakım hususlarında bayanların erkeklerden 4 kat daha fazla vakit harcadığını vurguluyor. Bu devir eşitsizlikleri ön plana çıkarıyor, dezavantajlı kümelerin yaşadıklarını iyice perçinliyor.

Bilinçdışı önyargılarımız var. İcra rollerinde ve yönetimsel rollerde epeyce başarılı olan bayanlar, şirketlerin en üst karar mercileri olan idare şuralarında varlık gösterebileceğinin farkında olmayabiliyorlar. Toplumsal cinsiyet anlayışı, bayanı ikinci plana ve yönetilen rollere itiyor. Maalesef kurum kültürü de bunu destekliyor. Her düzeyde, her rolde bayan cam tavanları ile yaşıyor. Biz de programımızda aslında bu önyargıları, tasaları yok ediyoruz.

 Engellere değil, tahlil yollarına odaklanıyoruz. Bir öteki sorun da karar vericilerin bakış açısı. Birebir kabiliyetlere sahip iki kişi ortasında seçim yaparken, bayana dezavantaj yaratılmaması için yapılması gerekenler var.