Burçin S. Yalçın Olimpiyatlar farklı milletlerin kardeşçe yarışı aslına dayanan bir rekabet sunuyor. Sinema sanatı da bu rekabete kayıtsız kalmıyor. Hazır Tokyo Olimpiyatları bir yıl gecikmeyle de olsa kapımızı çalmışken, sinema tarihinden seçkin olimpiyat örneklerine bakmanın tam vakti diye düşündük ve sinema tarihini eşeleyip yüreğinizdeki olimpiyat ateşini yakacak bir küme sineması bulalım istedik. Belgeselleri ve kış olimpiyatlarında geçen sinemaları kıymetlendirme dışı bıraktığımız bu seçimler, sporun birçok kısmını bir şölenle rekabete dönüştüren olimpiyat ruhunu öne çıkaran sinemalardan yapıldı.

“Rüzgârın Oğlu” (Race, 2016)

Direktör: Stephen Hopkins

Jesse Owens için “Hitler’e hayatının birinci mağlubiyetini tattırmış adam” desek yanlış olmaz herhalde. 1936 Berlin Olimpiyatları’nda katıldığı her yarışta (100m, 200m, uzun atlama ve 4x100m bayrak yarışı) altın madalya kazanarak Hitler’in ari ırk hayallerini tuzla buz etmişti. Sinema Hitler’i değilse de onun kendini beğenmiş propaganda bakanı Goebbels’i ve o olimpiyatları kusursuza yakın bir rejiyle peliküle aktarıp ölümsüzleştiren Hitler’in sinemacısı Leni Riefenstahl’ı sık sık karşımıza getiriyor.

Her şeye karşın, olimpiyat ruhunu en saf haliyle hissettiren bir sinema peşindeyseniz, aradığınız mutlaka “Rüzgârın Oğlu”dur. Owens ile Alman atlet Long ortasındaki centilmence gayret olimpiyat ruhuna yakışırken, direktör Hopkins, Hitler’in ırkçılığının karşısına sık sık ABD’deki ırkçılığı da yerleştirip eleştirmekten geri durmuyor.

“Ateş Arabaları” (Chariots of Fire, 1981)

Direktör: Hugh Hudson

“Ateş Arabaları” En İyi Sinema, En İyi Özgün Senaryo, En İyi Kostüm Tasarımı ve Vangelis’in bugün ezbere bilinen o meşhur bestesine verilen En İyi Müzik Oscar’ını kazanmış, sinema tarihinin olimpiyatlar üzerine çekilmiş en özel sinemaları ortasında yer alıyor.

1924 Paris Olimpiyatları’na katılma gayreti veren biri Yahudi asıllı (Harold Abrahams), başkası misyoner düzeyinde inançlı Hıristiyan
(Eric Liddell) iki atletin evvel rekabeti akabinde da grup arkadaşı olmasını anlatan “Ateş Arabaları”, yavaşlatılmış çekimlerden paralel kurgu tekniğine kadar birçok sinemasal öğeden ustalıkla yararlanıyor. O güne kadar sportmen psikolojisine en derinden değinmiş sinemalardan biri. Vangelis’in sinemanın atmosferine derinden etki eden bestelerinden de aldığı dayanakla direktör Hudson gelmiş geçmiş en büyük sportmen sinemalarından birine imza atıyor.

“Foxcatcher Takımı” (Foxcatcher, 2014)

Direktör: Bennett Miller

Beş kısımda Oscar’a aday olan “Foxcatcher Takımı”, hem olimpiyat hem de Amerikan hayalinin arkasındaki karanlık yüzle tanışmamızı sağlayan, oldukça enteresan bir gerçek kıssa. ABD güreş ulusal kadrosunun ülkenin en güçlü adamlarından John du Pont’un malikânesinde 1988 Seul Olimpiyatları’na hazırlanmalarını anlatan sinemanın başrollerini tahminen de mesleğinin en iyi performansıyla Steve Carell, Mark Ruffalo ve Channing Tatum paylaşıyorlar. Güreşe meraklı milyarder du Pont, iki ünlü güreşçiyle ulusal kadrosu çalıştırması için anlaşıyor. İdmanların kendi yerinde yapılması konusunda güreş federasyonunu da ikna ediyor. Sonuç olarak, du Pont ile güreşçilerin bağları gün geçtikçe yoz bir hal almaya başlıyor.

“Personal Best”, 1982

Direktör: Robert Towne

“The Last Detail” ve Robert Towne’nin birinci direktörlük denemesi olan “Personal Best”, olimpiyat atletleri ortasında geçen bir aşk üçgenine götürüyor bizi. Çekildiği yılın en iyi sinemalarından biri olarak kabul edilen sinemanın başrollerini Mariel Hemingway, Scott Glenn ve devrin kıymetli atletlerinden Patrice Donnelly paylaşıyorlar. Hemingway burada bir küme bayanla birlikte 1980 Moskova Olimpiyatları’na katılmak için seçmelerde uğraş eden bir atleti canlandırıyor. Bir yandan koçuyla bir yandan da rekabet ettiği atlet arkadaşlarından biriyle aşk yaşıyor. Olağan tüm bunlar olurken, ABD’nin Moskova Olimpiyatları’nı boykot kararı almasıyla herkesin gayesi şaşıyor.

Başroldeki Hemingway bu sinema için tam bir yıl boyunca pentatlon eğitimi alırken, Towne periyodun birçok kıymetli atletine de kısa roller veriyor. Periyodun özgürlükçü atmosferinden alabildiğine yararlanan ve bir LGBTİ+ aşkı da perdeye bu sayede tüm çıplaklığıyla yansıtabilen Towne, spor, cinsellik ve büyüme üzerine değişik bir sinema çıkartıyor ortaya.

“Olimpiyat Şampiyonu”

(Jim Thorpe All American, 1951)

Direktör: Michael Curtiz

Hollywood’un altın çağının en kıymetli direktörlerinden, “Casablanca”ya da imza atmış Michael Curtiz’in elinden çıkan bu pahalı klasik, Amerikan tarihinin birinci büyük atletlerinden birinin yaşadıklarını masaya yatırıyor. Kökeni Amerikan yerlilerine dayanan Jim Thorpe, 1912 Stockholm Olimpiyatları’nda pentatlon ve dekatlon kollarında büyük zaferlere imza atmış ancak sonradan amatör sporculuğundan kuşku duyulunca madalyaları elinden alınmış, fakat vefatından uzun yıllar sonra muvaffakiyetleri yine kayda geçmiş ve madalyaları iade edilmiştir. Bu büyük sporcuyu sinemada Burt Lancaster canlandırıyor.

Çocukluğundan başlayarak bir atletin o yıllarda hangi yollardan geçerek atlet kimliğini kazandığını ve ne üzere zorluklar yaşadığını aktaran “Olimpiyat Şampiyonu”, kimi genel planlardaki arşiv imajlarıyla gerçek Thorpe’u gösterirken, yakın planda Lancaster’ın performansına şahit ediyor bizi. Usta aktör sırıkla atlama dışındaki tüm sportif anlarda kendisi rol alıyor.