Sıhhat Bakanlığı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, İngiltere’de ortaya çıkan ve “SARS-CoV-2 VUI 202012/01” ismi verilen yeni tip koronavirüs mutasyonun Türkiye’de tespit edilip edilmediğine ait sorularımızı yanıtladı. Prof. Dr. Kara, virüsün insan vücudundayken mutasyon geçirebileceğine işaret ederek, “Şimdiki datalar, mutasyonun eylül ayı üzere İngiltere’de bir bireyde olmuş üzere görünüyor. Ondan sonra mutasyonun bu bölge içerisinde de yayıldığını görüyoruz. Bugün için İngiltere’de 60 farklı bölgeden, 60 farklı noktadan alınan örneklerde bu mutasyonun ön planda olduğu daha hakim olduğu görüldü” dedi. Mutasyonun olduğu bölgelerde hadiselerin arttığına işaret eden Kara, şunları dedi:

‘Yeterli bilgi yok’

“Bilimsel olarak değerlendirirken daima şöyle kıymetlendirmek lazım; Gerçek, bu mümkünlük var. Lakin birebir vakitte yeni yıl hazırlıklarının olması, Hıristiyan topluluğunda Noel’in bu periyot olması nedeniyle artışın nedeni bundan da olabilir. Dünyanın pek çok noktasına baktığımızda ABD’de de bu türlü artışlar oldu. O bakımdan bu artışın nedeni tek başına bu yeni virüsün daha bulaşıcı olması mı, yoksa insanların öbür türlü Noel hazılıklarının getirdiği bir şeyden mi kaynaklanıyor? Bunu pahalandırmak bugün için pek mümkün değil. Fakat mümkünlük olarak baktığımızda virüsün yaşadığı mutasyon bu artışa neden olabilecek bir bölgede. Daha kolay tutunmayı sağlayacak spike proteini dediğimiz, çıkıntı bölgesine olduğu için daha kolay tutunmayla ilişkilendirelecek bir bölgede. O vakit şöyle diyoruz hem bölgede artış var hem mutasyon bulaşmayı kolaylaştıracak bir bölgede. Bu ikisini bir ortaya getirdiğimiz vakit nitekim bu mutasyon bulaşmanın kolaylaşmış olmasıyla bağlı olabilir. Ancak kesin bunu söylebilecek kadar elimizde data yok. Bugün baktığımız vakit bu virüs şu anda 13 binden fazla mutasyonu olan bir virüs. Birinci virüsten itibaren bu türlü mutasyonlar geçirdi. Ancak bu vakte kadar geçirdiği mutasyonlar bulaşmayı etkileyebilecek bölgede değildi. Daima genelde, kenardan kıyıdan olan mutasyonlar formundaydı. Bu seferki spike proteininde olunca ki spike proteini bizim hücrelerimize tutunmayı sağlayan protein olunca bu değişiklik bağlanmayı kolaylaştırmış olabilir.”

‘1-2 dakikaya düşer’

Ateş Kara değerlendirmesinin devamında da şunları söz etti:

“Bulaşmanın kolaylaşması demek, hastalığın ağır geçirilmesi manasına gelmez. Bu virüs daha kolay bulaşacak olabilir. Yaz aylarında şöyle bir kıymetlendirmemiz olmuştu: Yaz aylarında karşılıklı, maskesiz, açık havada, 1 metre aradan 10 dakikalık bir konuşma virüsün bulaşmasına neden oluyor. Kış aylarında bu 2-3 dakikaya düşüyor. Bu türlü bir mutasyon varsa bu müddet 1-2 dakikaya düşer. Bunun manası, olay sayısında bir ölçü artış olması manasına gelebilir fakat hastalığı daha ağır geçirecekler manasına gelmez. Lakin hadiselerin sayısının artıyor olması indirekt olarak hastaneye yatacak kişi sayısında da artışa neden olabilir mi? Olabilir. Fakat şayet biz olağanda bugün aldığımız tedbirleri, kısıtlamaları devam ettirirsek, bu ek bir artışa neden olmayacaktır. Kesin olarak bir şey söylemek hakikat değil lakin baktığımız vakit bizim aşıların maksat aldığı bölgenin dışında kalıyor. Bizim bu aşılarımızı etkileyecek bir mutasyon mu?  Hayır, o denli görünmüyor. Lakin bunu kesin söylemek, ‘Aşılar bundan etkilenmeyecek’ demek mümkün değil. Lakin şu anki bilgiler bunun etkilenme mümkünlüğünün olmadığını gösteriyor.”

‘ALINAN TEDBİRLER MAKUL’

Prof. Dr. Ateş Kara, virüste görülen mutasyonun önemli oranda bulaşısının aralık başı üzere görülmüş olabileceğine dikkat çekerek, şunları dedi: “Bizim ülkemize geldiyse ve bu aralık ayının başı üzere teorik olarak olma ihtimali var. Fakat şu ana kadar bizim ülkemizdeki izlemlerde bu virüs tespit edilmedi. Bizde, benim bildiğim kadarıyla tespit edilmedi. Dünyanın pek çok ülkesinde tıbbi alt yapıya sahip ülkelerde, takipler yapılıyor. Türkiye’de de bu türlü takipler yapılıyor. Sistemli aralıklarla farklı bölgelerden gelen virüslerin, hangi mutasyonlarnın olduğu izleniyor. Bu güne kadar o denli bir tespit olmadı. Ancak bu Türkiye’de olmamıştır, yoktur manasına gelir mi? Hayır. Yeniden de bizim tedbir almamız lazım. Girerse, sayıların artışına neden olabilir. O nedenle Türkiye’nin birinci etapta aldığı tedbirler makul, MANTIKLI.

MASKE, ARALIK…

Bu yeni virüsten ötürü farklı bir uygulamada bulunmamıza gerek yok. Yalnızca şu: Maske ve aralığa tekrar tıpkı ciddiyeti göstermemiz gerekiyor. Kısıtlamalar evet, sayıların aşağıya inmesini sağladı. Bizim bu tedbirlere devam etmemiz gerekiyor. Yalnız, mevsim itibariyle yaz aylarında sıcaklık varken, güneş ışığı varken bu virüs dış ortamda daha kısa canlı kalırken diyelim ki 1-2 dakika… Artık 3 ila 5 dakika canlı kalıyor. Manası şu: Dokunduğumuz bir yerde virüs olma olaslığı bir ölçü daha yüksek. El yıkamaya bu periyotta biraz daha dikkat etmemiz lazım.”

İNAKTİF AŞININ AVANTAJI

Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, Aşılarda, Moderna ve Pfizer/BioNTech’in geliştirdiği mRNA aşısı yalnızca spike proteinin belli bir kısmını hedeflediğine dikkat çekerek, “Şu andaki mutasyon o bölgede değil. O bakımdan etkilenmesini beklemiyoruz lakin mRNA aşısının amaç aldığı noktada bir mutasyon gelişirse o vakit aşının değişikliği ve tesirinin azalması konuşulabilir. Ancak inaktif aşının, tahminen o denli bir avantajı olabilir. İnakatif aşı virüsün tamamını içerdiği için tek bir noktadan değil birkaç noktadan tesir ediyor. O nedenle inaktif aşının bu türlü küçük bir avantajı olabilir. Teorik olarak bu türlü bir avantajının olma ihtimali var” dedi. Türkiye’nin de kullanacağı Çin merkezli Sinovac şirketinin geliştirdiği CoronaVac’ında aşısı da inaktif bir aşı.