Türkiye iktisadı geçen yıl yüzde 1.8 büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen yıla ait üretim metoduyla hesaplanan gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna nazaran, Türkiye iktisadı 2020’de yüzde 1.8, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5.9 büyüme kaydetti.

Üretim formülüne nazaran cari fiyatlarla GSYH, 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 16.8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon lira olarak gerçekleşti.

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2020 yılında zincirlenmiş hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma kıymeti yüzde 21.4, bilgi ve bağlantı faaliyetleri yüzde 13.7, tarım bölümü yüzde 4.8, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri yüzde 2.8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2.6, öbür hizmet faaliyetleri yüzde 2.5 ve sanayi yüzde 2 arttı. Mesleksel, idari ve takviye hizmet faaliyetleri yüzde 5.2, hizmetler yüzde 4.3, inşaat dalı ise yüzde 3.5 azaldı.

Kişi başı 60.537

Kişi başına GSYH bedeli, 2020’de cari fiyatlarla 60 bin 537 lira (8 bin 599 dolar) olarak hesaplandı. Öte yandan TÜİK, 2020 yılı ikinci ve üçüncü çeyrek büyüme sayılarında revizyon yaptı. GSYH bilgilerinde 2020’nin ikinci çeyrek büyüme verisi yüzde eksi 10.3, üçüncü çeyrek büyüme verisi yüzde 6.3’e revize edildi.

Üretim sistemiyle gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) kestirimi geçen yılın 4’üncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 26.2 yükselerek 1 trilyon 524 milyar 788 milyon liraya ulaştı.

Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, kelam konusu çeyrekte bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 1.7, takvim tesirinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 5.8 arttı.

Vatandaşın harcaması

Hane halkı son tüketim harcamaları 2020’de bir evvelki yıl zincirlemiş hacim endeksine nazaran yüzde 3.2 arttı ve GSYH içindeki hissesi yüzde 56,4 oldu. Hane halkı en son tüketim harcamaları, geçen yılın 4’üncü çeyreğinde 2019’un birebir devrine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 8.2 yükseldi. Devletin en son tüketim harcamaları yüzde 6.6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 10.3 arttı.

Geçen yıl, 2019’un zincirlenmiş hacim endeksine nazaran mal ve hizmet ithalatı yüzde 7.4 yükselirken, ihracat yüzde 15.4 düştü. Mal ve hizmet ihracatı, 2020’nin 4’üncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak tıpkı kalırken, ithalatı yüzde 2.5 artış kaydetti.

‘Enflasyonla çabamız kaliteli büyüme getirecek’

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Türkiye iktisadının 2020 büyüme sayılarına ait, “Küresel sıhhat krizinin damga vurduğu 2020’yi büyümeyle kapatan ender ülkelerden olduk” sözünü kullandı. Bakan Elvan, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2020 yılına ait büyüme sayılarını kıymetlendirdi.

Elvan, Türkiye’nin, global sıhhat krizinin damga vurduğu 2020’yi büyümeyle kapatan az ülkelerden olduğunu belirtti. Bu yıl temel önceliklerinin fiyat istikrarının sağlanması olduğunu söz eden Elvan, “Enflasyonla gayret politikalarımız, daha kaliteli ve sürdürülebilir bir yatırım, üretim ve büyüme patikasının da önünü açacak” değerlendirmesinde bulundu.

İş gücü ödemesi arttı

İş gücü ödemeleri 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 9.6, net işletme artığı/karma gelir yüzde 20.2 yükseldi. İş gücü ödemeleri geçen yılın 4’üncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 12.2, net işletme artığı/karma gelir yüzde 32 artış kaydetti.

İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma paha içindeki hissesi 2019’un birebir çeyreğinde yüzde 34.8 iken bu oran geçen yılın 4’üncü çeyreğinde yüzde 33 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise yüzde 47.5’ten yüzde 49.4’e çıktı.

Ekonomistler bu yıl için de umutlu

Ekonomistler, 2020’de Türkiye iktisadının yüzde 2.2 büyümesini, 2020 yılı 4. çeyrekte GSYH’nin yüzde 7 artmasını öngörmüştü. Açıklanan oranlar, beklentilerin altında kalsa da Türkiye’nin G20 içinde, Çin’den sonra en iyi performansı sergilemesinin ehemmiyetini vurgulayan ekonomistler bu yıl için de umutlu olduklarını açıkladılar. Ekonomist Haluk Bürümcekçi, “Küresel ve yurt içi ekonomik aktivite üzerinde salgın kaynaklı yeni bir şok gözlenmediği durumda, 2021 yılı ulusal gelir büyüme oranının yüzde 4.5 civarında olabileceğini, bu varsayım üzerindeki risklerin şimdilik üst istikametli olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, “Son çeyrek büyümesi beklentilerin altında kalsa da yılın tamamını müspet kapatan iki ülkeden biri olmak moral motivasyon açısından değerli. Bu yıl için büyümenin yüzde 4.5-5 aralığında gerçekleşmesini bekliyorum” açıklamasını yaptı. Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da, “2021 büyüme beklentimizi yüzde 4.8 düzeyinde belirledik” diye konuştu.