CEMAL ERSEN – RÖPORTAJ

Hakemlerin işvereni, bu dönemin en çok konuşulan olayına açıklık getirdi, Halil Umut Meler’i üst üste Beşiktaş maçlarına vermelerini, “Oradaki ileti şu idi; şayet hakemimiz bizim kriterlerimize nazaran başarılı bir maç yönetmiş ise, bir kulüp yöneticisinin yahut teknik yöneticinin ‘Bir daha bizim müsabakamıza gelmesin’ demesini hakem topluluğu olarak kabullenmedik. Bu bir tavırdı” kelamlarıyla açıkladı.

Serdar Tatlı, Merkez Hakem Heyeti Lideri. Eskilerin tabiri ile “nevi şahsına münhasır” insan. Bana nazaran, kendine mahsus hali ve davranışları ile farklı bir yere konumlandırdığım bir dost. Hakemliği devrinde de iyi diyaloğumuz vardı, bugün de iyi arkadaşız. İçi dışı birdir Serdar hocanın. Palavrası sevmez, riyakarlıktan hoşlanmaz. Eğrisi doğrusu ile ne ise, odur. Bu yüzden seveni de vardır, beğenmeyeni de.
Bu ülkede yapılması en sıkıntı işlerden birinin başında şu an. Giydiği ateşten bir gömlek. Hem de can yakacak cinsten. Vazifeye geldikten sonra üç ay ömür biçen de çıktı, ligin sonunu göremez diyen de.
Son yılların en tartışmasız dönemi geride kaldı. Tatlı, grubu ve hakemler, güç bir maratonu “şaibesiz” tamamladı. Bazılarına nazaran başarılı oldu, kimilerine nazaran durumu yönetim etti. Lakin; şampiyonluğun ve küme düşmenin son dakikalara kaldığı dönemde, hakem gündeme gelmiyor ise, bunu sağlayanların da hakkını teslim etmek gerek.

Serdar hoca konuşmayı pek sevmez. Tıpkı hakemliğinde olduğu üzere, MHK başkanlığında da o sert imajının gerisinde, merhamet ve adalet duygusu taşıdığını az sayıda insan bilir. Kelamını esirgemez, yanılgısını gizlemez. Urfa’lı olmakla gurur duyar, “iki lafı bir ortaya getiremez” diyenlere gülüp geçer.
İşte, Merkez Hakem Konseyi liderinin herkes için güçlü geçen döneme dair sorularımıza verdiği cevaplar ve Milliyet’e yaptığı özel açıklamalar.

‘Nihat beyefendiye minnettarım’
Epeyce çekişmeli bir dönem geride kaldı? Kendinizi ve hakemleri başarılı görüyor musunuz?
“Türkiye liglerinin oynanmaya başladığı günden bu yana geçen müddet içinde kadro sayısının 21 olduğu, geçen yıl pandemiden ötürü dönemin geç bitirildiği, önümüzdeki Avrupa şampiyonası nedeniyle ulusal kadronun durumundan ötürü sıkıştırılmış, ağır bir maç planlamasıyla karşı karşıya kaldık misyona geldiğimizde. Hasebiyle böylesine sıkıntı bir dönemi genel manada son haftasına kadar şampiyon olacak ekibin aşikâr olmadığı, üç kadronun da bahtının bulunduğu, hatta gollerin dahi hesaplandığı bir ligi tamamladık. Küme düşme çizgisi da o denli idi. Hakem arkadaşlarıma ve şura üyelerime teşekkür ediyorum. Bizim ebediyen yanımızda olan ve dayanak veren Futbol Federasyonu liderimiz Nihat beyefendiye de minnettarım. Bir dediğimizi iki etmedi. Bize yürek verdi, rahat çalışma ortamı sağladı. Hiç bir mevzuda müdahalesi olmadı. Haftalık hakem atamalarını bile basından öğrendi. Alt klasmanlarda hakem idman fiyatlarının düşük olduğunu söyledim, anında yüzde yüz artırım yaptı. Şayet başarılı isek, Nihat liderin hakemlere ve bize olumlu yaklaşımının karşılığıdır bu.”

‘Kaygım olmadı’
Türkiye’de gelenektir. Dönem bitmeden MHK’ler değiştirilir, adaylar konuşulur. TFF lideri Nihat Özdemir sizden ve takımımızdan şad olduğunu söyledi. Hiç telaş duydunuz mu dönem sonunda gidersek ya da istifamız istenir mi diye?
“Sen hatırlarsın, dönem başında şöyle bir tabir kullanmıştım. Bunu şuranın birinci toplantısında da arkadaşlarıma söyledim. Tıpkı şeyi hakemlerle yüz yüze geldiğimiz birinci seminerde de söz ettim. Benim misyonda ne kadar kalacağım değerli değil. İster üç ay ister üç yıl. Yani bu türlü bir planlama, hesap yaparak gelmedim. Benim ve grubumun bu süreçte ne yapacağım değerlidir. Hiç bir formda bu türlü bir telaşım olmadı. Vazifeye gelirken de vazife sırasında da bu hissi taşımadım. Lakin bizim camiayı en iyi tanıyan insanlardan birisin. Dönem başladığı vakit şöyle algılar oluşturulmaya çalışılır. “Bu MHK devre ortasını güç görür yahut dönem sonu gider” diye. Bu her MHK için bu türlü olmuştur. İşleri bitti, başarısız oldular üzere. Yıllardır bu türlü. Hakemlik yaptığım periyotta de bu türlü idi. Şahsen şahit oldum. Dışarıda kalan insanların, kendini aday gören ve daha iyisini yapacağını düşünen beşerler MHK’leri yıpratmaya çalışırlar. Ne yaptığımız değerlidir. Türk hakem topluluğuna bir katkı sağlayabildi isem keyifli olurum. Ben kendimle yüzleşmeyi de bilirim. Ne yapıp yapamadığımı sorgularım. Dersler çıkarırım. Yanılgılarımız olmadı mı? Oldu. Bunları biliyor ve daha iyisi için çalışmaya devam ediyoruz.”

‘İnatlaşma değildi’
Halil Umut Meler’i peşi sıra iki Beşiktaş maçına atadınız… Dönemin en çok konuşulan olayıydı…
“Onun açıklaması şöyle: Halil’i verdik, yönetti, bitti. Performansı son derece başarılı olmasına karşın, Beşiktaş kulübü ve Sergen hocadan gelen yansılar bizim için kâfi olmadı. İnatlaşma değildi. Oradaki ileti şu idi; şayet hakemimiz bizim kriterlerimize nazaran başarılı bir maç yönetmiş ise, maç sonrası rastgele bir kulüp yöneticisinin yahut teknik yöneticinin ‘Bir daha bizim müsabakamıza gelmesin’ demesini hakem topluluğu olarak kabullenmedik. Bu bir haldir. Hakemlik topluluğunun dik duruşunu gösterme açısından, hakemimize sahip çıkma açısından bu türlü bir uygulama yaptık. Kimse arkasında başa bir niyet aramasın. Umut Meler de bizi mahçup etmedi.”

Fırat Aydınus’u finale veremedik

Çok merak ediyorum. Hakemliği biten Fırat Aydınus’u niye Kupa finaline vermediniz? Güya planlamıştınız, ne değişti de vazgeçtiniz?
“MHK talimatında bir yaş sonlandırması var. Kontratlı hakemler 47’sine kadar devam ediyor. Çok ağır, bilhassa 30 ile 42. hafta ortasında inanılmaz bir maç trafiği yaşadık. Küme düşme adaylarının çok olduğu bir maraton içinde hakemlerimizin, Cüneyt olsun, Fırat olsun, Halis, Yaşar olsun, tüm hakemlerin her maçta performansları beklentilerin üzerinde idi. Fırat yaş haddini doldurmasına karşın, çok büyük bir özveri ile hakemliğe devam edecekmiş üzere çok başarılı maçlar yönetti. Fırat’a elbette bir kupa finali ile ödüllendirme, onare etmek fikirlerimin ortasında idi. Lakin son haftaya kadar Fırat’ı kullanmak durumunda kaldık. Son hafta şampiyonu belirleyecek karşılaşmalardan bir adedine verdik. Göztepe – Beşiktaş maçına. Fırat’ı bu çok kıymetli karşılaşmada tercih ettiğimizden ötürü üç gün sonraki kupa finaline hakemlerin virüsle ilgili test sürecini de dikkate aldık ve teamülün gereğini yerine getiremedik.”

Yıllık kontrat planı
Yaş konusunda bir talimat değişikliği kelam konusu. TFF lideri da onayladı. Fırat hoca devam edecek mi sizce?
“Biz dönem içerisinde Avrupa’daki sistemleri araştırdık. Hakemlik yaş sonuna baktık. İngiltere’de durum çok farklı. Büsbütün bağımsız. İtalya, Almanya ve İspanya’ya baktık. Onların da yaş hududunun ileri çekilmesi, hatta kaldırılması konusunda fikir içinde olduklarını öğrendik. Biz de bunun üzerine bir çalışma başlattık. Devam ediyor. Liderimizle istişare ediyoruz. Bu türlü bir düzenlemeye gitmemiz kelam konusu olabilir. Yalnızca fizik olarak hazır olmaları değil, dönem içinde gösterdikleri performans da bir kriter bizim için. Biz de yaş sonuna gelen hakemler için futbolcularda olduğu üzere yıllık mukavele yapabiliriz. Herkesi kapsayacağını söyleyemeyiz. Bu bir teşvik aslında. Başarılı olan hakem maç aldı. Genel baktığınızda hakemlik performanslarının kabul görmesi gerekiyor. Bizim ölçülerimizde muvaffakiyet sağlayamayan barajın altında kaldı. Bu kriterin eleştirilmesini gerçek bulmuyorum. 15 maçın altında kalanlar mukavele imzalamayacak zati. Maç başı fiyat alacaklar. Her MHK için performans kıymetlidir, isim değil.”

Bayan hakemlere müjde!
– Ülkemizde bayan hakemliği çok konuşuluyor. Hak ettikleri kıymeti görmüyorlar fikrindeyim. Avrupa’da final maçı yönetiyor bayanlar. Biz de o günleri görebilecek miyiz?
“Biz dünya bayanlar gününde bu arkadaşlarımızı onurlandırdık. Sembolik değildi bu fikrimiz. Önümüzdeki dönem talimatta değişiklik yapıyoruz. Yalnızca BAL ligi yahut bayanlar liginde maç yönetiyorlardı. Bilhassa FİFA hakemlerinden başlamak üzere dört tane FİFA bayan hakemimizi klasman takımlarında ilan edeceğiz. Artık onlar ikinci ve üçüncü lig karşılaşması yönetebilecekler. Değerli bir değişim gerçekleştireceğiz. Çok değerli ve bugüne kadar kimsenin cüret edemediği bir adım atacağız. Önümüzdeki dönem klasman hakemleri içinde bayan ismini görecek kamuoyu. Onların başarısı başka bayan hakemlerimizin geleceği açısından da sorumluluk gerektiriyor.
Biz MHK olarak bayanlarımıza güveniyor ve teşvik etmeyi misyon biliyoruz.”

VAR takımı oluşacak
– Görüntü Asistan Hakemliği takımı oluşturulacak mı?
“Sayın Zekeriye Alp periyodunda bu türlü bir takım tahsis edildi. Birinci olarak Özgüç Türkalp daimi VAR hakemi olarak vazife yapıyor. Bizim de çalışmalarımız var. UEFA’nın ve Avrupa’daki öbür ülkelerin kriterlerine bakıyoruz. Biliyorsunuz üç yıllık yeni bir sistem. Uygulayanlar sistemi oturtmaya çalışıyor. Aksaklıklar elbette olacaktır. VAR takımlarının alandan bağımsız oluşturulması istikametinde çalışmalar yapılıyor. Özgüç üzere yalnızca VAR’da vazife yapacak bir takım oluşturmayı planlıyoruz. Sistem şunu gerektiriyor; hakem hem VAR sertifikası almış, hem saha tecrübesi olacak. Yaşadığımız tecrübeler bunu gösteriyor. VAR takımında olanlar için sabit bir fiyat kelam konusu değil. Erken bu bahis. İlerleyen süreçte tahminen.”

– VAR, alandaki hakemi tembelliğe sevk ediyor mu?
“Hayır, aksine şöyle. Öncelikle VAR odasında oturan hakemin kendini daima yenilemesi kural. O odada her şeye hakim olmak zorundasın. VAR hakemleri çok daha fazla çalışmalı, kural bilmeli, protokolü gerçek uygulamalı. Çok kıymetli bir sorumluluk bu. Hakem konusuna gelince. Şöyle bir tedbir aldık, tembelliği dizginlemeye çalıştık. Saha içindeki hakem, nasıl olsa VAR var, her şeyi VAR’a bırakayım fikrinde ise, o arkadaşlarımızı uyardık. Bizim için değerli olan hakemin performansıdır. Şayet VAR tarafından yanlışları düzeltilmiş olsa da, MHK nezdinde başarısız kabul edilir. Onları da maç yönetmelerine odaklandırdık. Hakemin görüş alanı dışındaki VAR müdahalelerini başka kıymetlendiriyoruz elbette. Ona bakış açımız farklıdır. VAR hakemin süzemediği kritik durumlarda devreye giriyorsa, sistemin adaleti sağlaması açısından faydalıdır.”

Hepsi silinip gidebilirdi
Döneme gençleştirme projesi ile başladınız lakin ligi tecrübeli hakemlerle tamamladınız. Bu, gençlerin şevkini kırdı mı?
“Hayır hiç o denli değil. Büsbütün bu uygulamanın yararını gördük. Örnek vereyim, kontratlı hakem dışında 7-8 hakeme talih verdik. Bu hakemlerimizden biri Erkan Özdemir. O kadar başarılı oldu ki. 15 maç bandını yakaladı. Barış Latife, Burak Şeker, Yasin Kol var. Bu hakem arkadaşlarımızı muhteşem lig ile tanıştırdık. Bu arkadaşlarımızı zati genel olarak ligin birinci yarısında kullandık. Süreci iyi değerlendirdik. Onları muhteşem lig kadroları da tanıdı kamuoyu da.
Böylesine yatırım yaptığımız bu arkadaşları ikinci yarının son devirlerinde, maçların zorlaştığı süreçte biraz da korumak ismine geri plana çektik. Berbat bir maçta tüm emekler, hepsi silinip gidebilirdi. Müdafaa iç güdüsüdür bu. O çocukları kaybetme riski vardı. Onları koruduk ki, yeni dönemde maç verelim, kaldıkları yerden devam etsinler dedik.

Her maçı izliyorum
Haftada kaç maç izliyorsunuz?
“Her maçı izliyorum. Maç tahlil grubumuz var. Bu maçlardan çok kritik durumlar bize gönderilir. MHK’deki tüm arkadaşlarımıza da karşılaşmaları paylaştırıyorum. Bana rapor veriliyor. Tüm karşılaşmalara hakimiz. Eğitim departmanımız da çalışıyor. Bu durumlar üzerinden de kıymetlendirme yapıyoruz. Bu yalnızca muhteşem lig için geçerli değil. 1. lig ve öbür tüm liglerle ilgili bize daima bilgi ve imaj ulaşıyor. Bilhassa genç hakemlerimiz için tecrübeli gözlemci arkadaşlarımızı görevlendiriyor ve onların performansını yakından takip ediyoruz. Yani yalnızca televizyon başında değil işimiz.”

Evvel ben gereğini yaparım
Samimi olarak cevap verin. Vazifeye gelme basamağınızda dış etkenlerin rolü oldu mu?
“Bazı yorumcular programlarında teklifte bulunabilir. Bunları söz ediyorlar mı? Filanca şu işi yapabilir, bu vazife gelsin üzere sohbetler futbolun içinde var mı? Var, herkes ferdî fikrini söyleyebilir mi? Evet. Bir yerlerde konuşurken fikrini beyan ediyorlarsa, bunun eleştirilecek tarafı olabilir mi? Spor insanlarının bunu söylemesi kadar doğal ne olabilir? Olumlu yahut olumsuz şeyler de olabilir. Karar vericilerin fikri değerlidir. Bu; ulusal kadro, MHK yahut bir öbür makam için geçerlidir. Birileri ismimizi söylüyor ise bunun bizimle ne ilgisi olabilir? Şahsım ismine söz ediyorum; işimizi, misyonumuzu yanlışsız ve iyi yapmakla alâkalıdır her şey. Kendimi başarısız görürsem, gereğini evvel ben yaparım.”

Beşiktaş Taraftarının Şampiyonluk Kutlamaları