İSMAİL ŞAHİN / ADANA – Kuraklıkla uğraş ve sıfır atıkların her gün karşımıza çıktığı günümüzde Adana, hem organik atıklarını kıymetlendiriyor hem de ihracatımızı olumsuz etkileyen Akdeniz Meyve Sineğine karşı çaba veriyor. Toplumsal gastronomi şefi Ebru Baybara Demir’in Diyarbakır’dan başlatığı ve yavaş yavaş Türkiye’ye yayılan Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Projesi’ne Adana da dahil oldu. Ziraî Kredi Kooperatifi ve Yüreğir Belediyesi koordinesinde yürütülen proje kapsamında, pazardan toplanan atıklar, komposta dönüştürülmeye başlandı.

Üçte iki su tasarrufu

Adana, bu kompostlarla tarımda sulama emelli kullanılan su ölçüsünü yüzde 75’den yüzde 25’e indirmeyi hedeflerken birebir vakitte en büyük ihracat kalemi olan narenciyedeki Akdeniz meyve sineğine karşı da gayret başlatı. Projeye başladıklarında ziraî meyve sineğinin kaynağını araştırdıklarını tabir eden Demir, “İhracatta kullandığımız narenciye ve sert çekirdekli meyvelerin, Akdeniz Meyve Sineği nedeniyle geri gönderildiğini biliyoruz. Gördük ki çiftçi tarlasında çürüyen eserini sulama gayeli kullandığı kanallar ve etrafına atıyor. Meyve sinekleri bu yüzden büyük bir popülasyona ulaşıyor. Biz de Sayın Adana Valisi Süleyman Elban’ın teklifiyle bu atıkları Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Projesi’ne dahil ettik. Kompost içinde meyve sineği yumurtaları sıcaktan ölüyor. Bu projeyle birlikte hem hal atıkları hem de çiftçinin ziraî atıklarını toplayarak, biyolojik çabayı ilaçsız bir formda birinci kere Adana’dan başlatmayı hedefliyoruz” dedi.

Atıksız Kent Adana Proje’si kapsamında 5. Memleketler arası Adana Lezzet Festivali’nden toplanan besin atıkları da komposta dönüştürüldü. Bu gübreler, bölgede üretim yapan çiftçilere fiyatsız dağıtılacak.

Vali Yardımcısı Huriye Küpeli Kan, valiliğin de desteklediği çalışmada başarılı olduklarını belirterek, “Geri dönüşüm konusunda daha dikkatli ve ihtimamlı çalışacağız” açıklamasında bulundu.

72 milyona çıkıyor

Yüreğir Belediye Lideri Fatih Mehmet Kocaispir de “Proje sayesinde israfın önlenmesiyle ilgili şuurun yükseleceğine inanıyorum” tabirlerini kullandı. Büyükşehir Belediyesi, Etraf Muhafaza ve Denetim Daire Lideri Deda Büyüköztürk ise Akdeniz meyve sineğine karşı yürüttükleri gayret kapsamında şunları söyledi:

“Adana’da 1 milyon dekarın üzerinde alanda bahçecilik yapılıyor. Narenciye denince akla en fazla Antalya geliyor lakin Adana’nın geçen yılki narenciye ihracatı 177 bin ton. Akdeniz Meyve Sineği yüzünden 200 tona yakın ihracat kalemi geri döndü. Adana tekrar de Akdeniz Meyve Sineği ile gayrette en başarılı vilayet. Bertaraf edilmeyen iki meyveden tam 72 milyon meyve sineği türüyor. 2020 yılında 8 ihracat kalemi geri döndü. 2021 yılında ise yalnızca iki ihracat geri dönüşü oldu. Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Projesi sayesinde çöp haline gelmiş meyvenin içindeki meyve sineği yumurtaları kimyasal tepkiyle ısındığından büsbütün ölüyor. Kanallara dökülen tarım çöpü de burada sürece tabi tutuluyor. Geçen yıl bu alanları ilaçlamak için tamamı ithal olan 10 ton ilaç kullanıldı. Bu yıl Akdeniz Meyve Sineği’ne yönelik ilaç ölçü iki tona düşürmeyi hedefiyoruz.”

Adana’daki projede valilik, kurumlar ve belediyeler parti ayrımı gözetmeksizin birlikte çalışıyor.