Bayanlarda görülen kanser tipleri içinde en yaygın olan göğüs kanseri olduğu için birçok bayan göğüs kanseri öldürür mü kaygısı yaşamaktadır. Öteki kanser cinslerinde de olduğu üzere erken teşhis ve yanlışsız tedavi usulleri göğüs kanserinde de hayat kurtarmaktadır.

Göğüs Kanseri Nedir?

Yağ dokusu, kan damarları, süt kanalları ve salgı bezlerinden oluşan göğüs dokusunda yer alan hücrelerin denetimsiz bir biçimde çoğalması, birtakım durumlarda bedenin öteki bölgelerine de yayılması ve çoğalmaya devam etmesi göğüs kanseri olarak isimlendirilmektedir. Sağlıklı hücrelerde meydana gelen yapısal değişiklikler nedeniyle hücreler süratle çoğalarak göğüs bölgesinde tümörleri oluşturmaktadır.

Göğüs Kanseri Neden Olur?

Göğüs kanseri sebepleri tam olarak bilinmese de bilinen göğüs kanseri risk faktörleri kanserin gelişiminde rol oynayabilmektedir:

-Hiç doğum yapmamış olmak ya da birinci doğumu 30 yaşından sonra yapmış olmak,
-Doğum yaptıktan sonra 6 ay bebeği emzirmemek,
-İleri yaşta menopoz devrine girmek,
-Erken yaşta adet periyoduna girmek,
-Aşırı alkol tüketimi,
-Aşırı kilo ya da obezite,
-Hareketsiz hayat üslubu,
-Kadın olmak,
-Birinci dereceden akrabalarda göğüs kanseri hikayesi bulunmak,
-Uzun vadeli östrojen tedavisi,
-Özellikle göğüs bölgesinde radyasyona maruz kalmak,
-Daha evvel göğüs kanserine yakalanmış olmak.

Bilhassa ileri yaş, birinci adet kanamasının 12 yaşından küçük başlaması ve anne ya da kardeşte göğüs kanseri hikayesi bulunması değiştirilemeyen ve birincil risk faktörlerini oluşturmaktadır. Bayanlarda 30 yaşından sonra artan risk 50 yaşından sonra daha da artmaktadır. Bu kansere yakalanan bayan hastaların yaklaşık yarısını 65 üstü bireyler oluşturmaktadır. Birinci dereceden yakınları ortasında göğüs kanseri hikayesi bulunanlar üç katı daha fazla risk taşımaktadır.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Erkekler Göğüs Kanseri Olur mu?

Erkeklerde de bayanlarda olduğu üzere göğüs dokusu bulunmaktadır. Bu nedenle, hastalığın görülme ihtimali olsa da erkeklerde göğüs kanseri riski bayanlara nazaran epey düşük düzeydedir. Her 100 hadisenin 1’inde görülen hastalık daha çok 60-65 yaş üstü erkeklerde görülmektedir. Bununla birlikte, erkeklerde göğüs kanserinin olabileceği ihtimali göz gerisi edildiği için birçok vakit erkek hastalarda teşhis ve tedavi hayli geç başlamaktadır.

Göğüs Kanseri Belirtileri

Göğüs kanserinin birincil belirtisi göğüs etrafında ya da koltuk altında ele gelen kitlelerdir. Bu şişlik ya da kitleler birtakım hadiselerde sert dokulu ve ağrılı, birtakım hadiselerde ise yumuşak dokulu ve ağrısız olmaktadır. Göğüs kanseri nasıl anlaşılır halinde araştırma yapanlar öncelikle bu yaygın belirtileri dikkate almaktadır.

-Meme etrafında ağrı,
-Meme ve koltuk altı bölgelerinde şişlikler,
-Meme başında akıntı ya da kanama,
-Meme başında görülen biçim bozuklukları (çökme ya da içeri çekilme),
-Meme etrafında yara ve cilt bozuklukları,
-Meme etrafında oluşan ödemler,
-Memede renk değişiklikleri ya da form bozuklukları.

Kimi olaylarda göğüs kanseri belirtileri yayılan hücrelerin neden olduğu başka semptomlarla anlaşılmaktadır. Göğüs kanseri metastaz yaptığı akciğer ve karaciğer üzere organlarda da doku bozukluklarına neden olmaktadır. Bu manada, göğüs bölgesinde ağrı ya da nefes darlığı üzere şikayetler de göğüs kanserinin belirtisi olabilmektedir.

Kendi Kendine Göğüs Kanseri Muayenesi Nasıl Yapılır?

Erken basamakta besbelli semptomların görülmemesi nedeniyle göğüs kanseri muayenesi büyük kıymet taşımaktadır. Göğüs kanserinin erken teşhisi büyük oranda hastaların kendilerinin yaptıkları muayeneler sonucu mümkün olmaktadır. Hastaların kendileri yapacakları göğüs kanseri denetimi göğüs etrafı ve koltuk altını kapsamaktadır. Genel olarak 20 yaşından büyük bayanların ayda bir sefer yapması gereken bu denetimler sayesinde oluşan kitleler erken fark edilebilmektedir. Bu denetimlerin ise hormonların tesirinin olağandan az olduğu adet devri bitişinden 4-5 gün sonra yapılması gerekmektedir. Göğüs muayenesi ayna karşısında, duşta ya da yatar durumda yapılabilmektedir. Ayna karşısında, kâfi ışığın olduğu bir ortamda üst vücut çıplak olacak halde göğüs etrafı ve altı, göğüs başları ve koltuk altında elle ve gözle inceleme yapılması gerekmektedir. Ayna karşısında öncelikle göğüslerin boyutları, simetrisi ve renginde rastgele bir anormallik; göğüs başlarında çökme; göğüs derisinde kızarıklık olup olmadığı farklı açılardan denetim edilmelidir. Akabinde birebir müşahede kollar üstteyken yapılmalıdır.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Bu noktada, bilhassa koltuk altında şişlik olup olmadığına dikkat edilmelidir. Yatarak ya da ayakta yapılabilen elle muayenede göğüs altı, göğüs başları ve koltuk altında kitle olup olmadığı denetim edilmektedir. Ayakta yapılan elle muayenede sağ göğüs için sol el, sol göğüs için sağ el kullanılmalıdır. İşaret, orta ve yüzük parmaklarıyla dairesel hareketler yaparak ve baskı şiddetini yavaşça artırarak göğüs etrafı ve koltuk altı denetim edilmelidir. Sırtüstü yatar durumda yapılan elle muayenede ise sağ göğüs denetiminde sağ kol, sol göğüs denetiminde ise sol kol başın üstüne kaldırılmalıdır. Bu noktada, muayenenin yapıldığı tarafta omuzların alt kısmına havlu ya da yastık koymak gerekmektedir. Tıpkı ayakta olduğu üzere dairesel hareketlerle göğüs etrafı ve koltuk altında kitle olup olmadığına bakılmalıdır. Tıpkı vakitte, göğüs ucu sıkılarak akıntı ya da kanama görülüp görülmediği de denetim edilmelidir. Bu hareketler sırasında rastgele bir yumru ya da kitleye denk gelindiğinde bir sıhhat kurumuna gidilmesi gerekmektedir.

Göğüs Kanseri Başlangıcı

Göğüs kanseri başlangıcı belirtiler göz önünde bulundurulduğunda başka kanser çeşitlerinden farklı seyretmektedir. Erken evrede çok fazla semptoma sebep olmayan hastalık bu nedenle erken teşhisi zorlaştırmaktadır. İleri evrelere kadar bariz semptomlar göstermemesi nedeniyle hastalığın başlangıç evresinde teşhis edilebilmesi için bilhassa bayanların tertipli olarak sıhhat taramasından geçmesi gerekmektedir. Göğüs kanseri farkındalık kampanyaları da bu hastalıkla ilgili şuurun gelişmesini ve erken teşhisin kıymetini vurgulamaktadır.

Göğüs Kanseri Evreleri

Göğüs kanseri evreleri; kanserli hücrelerin yerine ve büyüklüğüne, lenf bezlerine yayılma derecesine ve etraf organlara ve dokulara metastaz yapıp yapmamasına nazaran değişiklik göstermektedir. Beş evre ve bu evrelerin alt basamakları kanserin yayılımı hakkında bilgi vererek hekimlerin tedavi planı üzerinde de yol gösterici olmaktadır.

Evre 0

Süt kanallarında oluşum gösteren hücreler bu basamakta şimdi yağ dokusuna, lenf bezlerine ya da başka doku ve organlara yayılmamıştır. Göğüs kanserinin en erken kademesi olan bu evrede tümör boyutları çok küçüktür.

Evre IA

Bu evrede da lenf bezleri ve etraf organlara ulaşmayan hücreler 2 cm’den daha küçük boyutlardadır.

Evre IIA

Bu basamakta hücreler boyutlarına bağlı olarak lenf bezlerine yayılım yapabilmektedir. 2 cm-5 cm ortası boyutlara sahip olan tümör lenf bezlerine ya da etrafta bulunan doku ve organlara yayılmamıştır. Öte yandan bu etapta 2 cm’den küçük olan tümörlerde, çok küçük ölçüde lenf bezlerinde yayılmaya rastlanabilmektedir.

Evre IIB

Bu kademede 2 cm-5 cm ortası boyutlarda olan tümör lenf bezlerine yayılım gösterse de uzak organ ve dokulara ulaşmamıştır. Öte yandan 5 cm’den büyük olan kitle lenf bezlerine yayılmadan sadece göğüs çeperi üzerinde kalmaktadır.

Evre IIIA

Yaklaşık 5 cm boyutlarında olan kitle etraf dokulara yayılmasa da koltuk altı lenf bezlerine yayılım göstermektedir. Öte yandan 5 cm’den büyük hücreler ise göğüs çeperini tutmasa da lenf bezlerinde yayılabilmektedir.

Evre IIIB

Bu basamakta hücreler koltuk altı ve göğüs kafesi etrafındaki lenf bezlerinde ya da göğüs çeperi ve dokusu üzerinde yayılma göstermektedir. Kanserli hücrelerin boyutları ise değişkendir. Bununla birlikte uzak bölgelerde kanserli hücreye rastlanmamaktadır.

Evre IIIC

Değişken boyutlarda olan kanserli hücreler köprücük kemiği üzerindeki ya da göğüs kafesi etrafındaki lenf bezlerine, koltuk altı lenf bezlerine yayılım göstermektedir. Bu manada, göğüs etrafındaki çok sayıda lenf bezinde kanserli hücreye rastlanmaktadır.

Evre IV

Göğüs kanseri 3 evre dışında kalan bu evrede kanserli hücreler karaciğer, akciğer, kemik üzere etraf organlara ve dokulara metastaz yapmıştır.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Göğüs Kanseri Tedavisi

Göğüs kanseri olayları her yıl artış gösterse de çağdaş tıp ve geliştirilen yeni tedavi formülleri sayesinde hastalık erkenden teşhis edilerek denetim altına alınabilmektedir. Bilhassa erken evrede fark edilen hastalıkta tümörün yayılmasına müdahale edilmekte ve göğüs kayıpları en aza indirilmektedir. Cerrahi operasyon gereken ileri evre göğüs kanseri tedavisi plastik cerrahiyle birlikte yürütülmekte ve hastalara göğüs rekonstrüksiyonu uygulanmaktadır. Göğüs kanseri tedavisi cerrahi yolların yanı sıra kemoterapi, radyoterapi ve hormon tedavisiyle yapılmaktadır. Bununla birlikte, bilhassa erken evrelerde hastalığın tedavisinin temelini cerrahi operasyonlar oluşturmaktadır. Tedavi planı ise hastalığın evresine nazaran şekillenmektedir.

Evre 0’da çoklukla ameliyatın akabinde kemoterapi ya da radyoterapi üzere yardımcı bir tedaviye gerek duyulmamaktadır. Kitlenin küçük olduğu Evre I ve Evre II’de ameliyata ek olarak yardımcı bir tedaviye muhtaçlık duyulup duyulmadığına doktorlar tarafından karar verilmektedir. Evre III’te kemoterapi ve cerrahi operasyon birlikte uygulanırken Evre IV’te ise kanserli hücrelerin yayılım alanına nazaran ameliyat yapılıp yapılmayacağına karar verilmektedir. Çok ileri düzeyde metastaz görülen olaylarda hastaların hayat kalitesini artırmak emeliyle sırf yardımcı tedavi yolları uygulanmaktadır. İleri evre tüm cerrahi operasyonlarda temel maksat kanserli hücrelerin büsbütün temizlenmesi ve lenf bezlerine yayılım görülmesi durumunda bu bezlerin de alınmasıdır. Göğüs kanserinde uygulanan cerrahi teknikler şu haldedir:

Mastektomi

Göğüs dokusunun ve hücrelerin yayılması durumunda lenf bezlerinin de alınmasını içeren bu metot kolay mastektomi, cilt hami mastektomi ve radikal mastektomi olarak üçe ayrılmaktadır. Kolay mastektomide yağ dokusu, göğüs derisi ve göğüs uçları olmak üzere tüm göğüs alınmaktadır. Günümüzde alternatif sistemlerin gelişmesiyle çok fazla tercih edilmeyen bu teknikte hücrelerin yayılması durumunda lenf bezleri de alınmaktadır. Bununla birlikte göğsün alt kısmında bulunan kas dokuları bırakılmaktadır. Cilt gözetici mastektomide göğüs dokusu alınmasına karşın göğüs derisine dokunulmamaktadır. Göğüs ucu ve etrafının de alındığı operasyon sonrasında derinin büyük kısmı bırakıldığı için silikon protezler yardımıyla göğüs tekrar yapılandırılmaktadır. Bu manada, cilt gözetici mastektomi ameliyatının akabinde hastalara göğüs rekonstrüksiyonu uygulanabilmektedir. Günümüzde nadiren tercih edilen tekniklerden biri olan radikal mastektomi tüm göğüs, göğüs altı kaslar ve koltuk altı lenf bezlerinin alınmasını içermektedir. Bu prosedür, ekseriyetle göğüs çeperine tutunan büyük kitleleri temizlemek gayesiyle tercih edilmektedir.

Göğüs Hami Cerrahi (Lumpektomi)

Lumpektomi, göğsün tamamı yerine sırf kanserli kitle ve etkilediği etraf dokuların alınmasını içeren cerrahi yoldur. Günümüzde, bilhassa erken evre göğüs kanseri olaylarında yaygın olarak tercih edilen bu yol hem göğsün bütünlüğünü müdafaası hem de hastaların ruhsal olarak daha az etkilenmesini sağlaması açısından kıymetlidir. Bu cerrahi teknikle birlikte hastalara ekseriyetle radyoterapi uygulanmaktadır. Ameliyata yardımcı tedavi prosedürleri ise şunlardır:

Radyoterapi

Bilhassa göğsün tamamının alınmadığı operasyonlardan sonra yardımcı tedavi olarak uygulanan radyoterapi, koltuk altı ve göğüs bölgesine ışın verilmesini içermektedir. Cerrahi operasyonlarda kitle temizlense de kanserli hücre kalma mümkünlüğü bulunmaktadır. Radyoterapi hem kalan kanserli hücreleri yok etmede hem de alınmayan göğüs dokusunun korunmasında tesirli sonuçlar vermektedir. Bu tedavi ameliyattan yaklaşık 30 gün sonra planlanmakta ve ortalama 6-7 hafta sürmektedir.

Kemoterapi

İlaçlı tedavi metotlarından biri olan ve ekseriyetle cerrahi operasyonlardan sonra uygulanan kemoterapi de kollayıcı metotlar ortasında bulunmaktadır. Kemoterapi, bilhassa muayene ve taramalarla belirlenemeyen ama bedenin farklı bölgelerine yayılma ihtimali olan kanserli hücrelerin temizlenmesinde tesirlidir. Bu emelle hastalara damar içinden kimyasal ilaçlar verilmektedir. Göğüs kanseri ameliyatından sonra ise kalan kanserli hücre varsa bu hücrelerin temizlenmesi amaçlanmaktadır. Birebir vakitte etraf organ ve dokulara yayılma riskini de ortadan kaldırmayı amaçlayan ilaçlı tedavi, kanserli hücrelerin göğüs etrafı ve koltuk altındaki yayılımı ve boyutlarına nazaran planlanmaktadır. Göğüs kanseri ameliyatından evvel de uygulanabilen kemoterapi çok büyük boyutlu hücrelerin küçülmesini sağlamaktadır.

Hormon Tedavisi

Hormon tedavisi; kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi operasyonun akabinde kalan kanserli hücrelerin temizlenmesi emeliyle uygulanmaktadır. Hastalığın tekrar etmesine karşı gözetici metotlardan biri olan tedavide östrojen hormonunu azaltmak ve bu hormona hassas kanserli hücrelerin çoğalmasını önlemek amaçlanmaktadır.

Göğüs Kanseri Ameliyatı

Göğüs kanseri ameliyatları göğsün tamamının ya da sırf kanserli dokuların görüldüğü kısımların alınmasını amaçlayan mastektomi ve lumpektomi prosedürleri olarak ayrılmaktadır. Erken evrede göğüs kanseri olanlar için lumpektomi ülkü yollardan biridir. Birtakım durumlarda hücrelerin fazla yayılması nedeniyle göğsün tamamının alınmasını içeren mastektomi ameliyatları uygulanmaktadır. Genel anestezi altında gerçekleştirilen ameliyatların mühleti operasyonun tipine nazaran değişmektedir. Yaklaşık 1-3 saat ortasında biten operasyonların arkasında hastalar birkaç gün istirahat ettikten sonra taburcu olmaktadır. Göğüs kanseri ameliyatları sonrasında tedavi ne kadar başarılı olursa olsun hastalığın tekrar etme riski bulunmaktadır. Erken evrede hastalığın tekrar etme mümkünlüğü daha düşük olduğu için ameliyattan sonra hastaların kesinlikle tertipli denetime girmesi gerekmektedir. Ameliyattan sonraki üç sene üç ayda bir, daha sonraki yıllarda altı ayda bir ve senede bir olacak biçimde denetim planı yapılması gerekmektedir.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.