Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr Tarih boyunca birçok salgın hastalık yaşandı. Bunlardan en yaygın olanları biyolojik kaynaklı iken, az bilinen ruhsal salgın hastalıklar da mevcut. Bu salgın hastalıklara verilebilecek en değerli iki örnek ise 1518 yılında Strasburg’da gerçekleşen dans salgını ve 1962 yılında Tanzanya’da yaşanan gülme salgını. Pekala bu salgınlar ortaya nasıl çıktı? Ne oldu da bu gizemli salgınlar bir anda toplumları mevtle burun buruna getirdi? Günümüzde yaşanan koronavirüs salgını sonrasında rastgele bir depresyon salgınının yaşanıp yaşanamayacağını Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran’a sorduk.

ÖLENE KADAR DANS ETTİLER

1518 yılında, Fransa’nın Strasburg kentinde haftalarca süren gizemli bir salgın yaşandı. Frau Troffea isimli bir bayan, kendisinden diğer hiç kimsenin duymadığı düşünülen bir müzik yahut tını eşliğinde dans etmeye başladı. Kısa bir mühlet içinde Frau Troffea’ya onlarca kişi katıldı. Topluluk giderek büyüdü ve dans salgını tam olarak 400 şahsa bulaştı. Bu 400 kişinin 400’ü de çılgınlar üzere ayakları kanaya kadar hiç durmayan dans etti. Bu salgın sırasında beşerler yorgun düşüp kalp krizi geçirdiler ve ölene kadar dans ettiler.

BİR ANDA DURDULAR

Üç ay sürdüğü düşünülen bu garip salgın, başladığı üzere bir anda bitti. Dans eden beşerler apansız durarak hiçbir şey olmamış üzere hayatlarına devam ettiler. Devrin kayıtlarına nazaran yaşanan bu olayın akabinde kimse şaşkınlığını gizleyemedi ve ne olduğuna dair rastgele bir kanıya varamadılar.

SEBEBİ BULUNAMADI

Yaşanan bu garip olayın akabinde uzmanlar uzun mühlet bu salgının gerisinde yatan gerçeği bulamadı. Bazıları bunun ruhsal bir bozukluk olduğunu düşünürken bazıları bunun kültürel bir aktiflikten kaynaklandığını düşündü.

SEBEBİ KITLIK OLABİLİR Mİ?

Birtakım teorisyenlere nazaran 1500’lü yıllarda yaşanan doğal felaketlerin ve ölümcül salgınların yaygın olduğu bir periyottu. Kıtlık da bu devirde çaba edilen bir öteki durumdu. Tarihçi John Waller nazaran beşerler, çok felaket karşısında, bilhassa de batıl inançlarının da tesiri ile kitlesel ‘stres-kaynaklı psikoza yakalanmış olabilirler. John Waller’e nazaran, bu türlü bir psikozun tesiri ile kent sakinleri transa girmiş ve bilinçsiz bir biçimde dans ettiler. Ancak bu sadece bir teori olarak kaldı.

GÜLME KRİZİ HERKESİ TESİRİ ALTINA ALDI

Strasburg’da yaşanan dans salgınından yüzlerce yıl sonra Tanzanya’da 1962 yılında bir gülme krizi salgını yaşandı. Anlatılanlara nazaran 30 Ocak 1962 yılında Kashasha’da bir yatılı okulda okuyan üç kız öğrenci kendi ortalarında şakalaşmaya başladı.

Yaptıkları bu latife karşısında gülmeye başlayan öğrencilerin keyifli halleri büyük bir salgına dönüştü. Kısa bir müddet içinde tüm öğrencileri tesiri altına alan bu salgın sebebiyle okulun müdürü öğrencileri susturamadıkları için meskenlerine gönderdi. Çok kısa bir müddet içerisinde gülme salgını tüm köye bulaştı.

SALGIN 18 AY SÜRDÜ

Tanzanya’da yaşanan bu salgın 14 köye yayıldı ve tam olarak 18 ay sürdü. Gülme salgınının 30 bin kişiyi tesiri altına aldığı söylendi. Tıpkı günümüz Koronavirüs salgınında olduğu üzere gülme salgını için de köylerde karantina bölgeleri kuruldu. Kurulan bu karantina bölgelerinde salgın, aylar sonra denetim altına alındı ve herkes eski haline geri döndü.

SEBEBİ YENİ KAZANILMIŞ BAĞIMSIZLIK OLABİLİR Mİ?

Tanzanya’da yaşanan bu olayı Texas Üniversitesi’nden Christian Hempelmann, bölgede yeni kazanılan bağımsızlığın getirdiği ruhsal ve sıkıntı durumdaki halkın yaşadığı gerilime bağladı. Yaşanılanlar sonrasında bu türlü bir dışa vurumun yaşandığını; yalnızca gülme değil ağlama, hudut atakları geçirme, huzursuzluk, hedefsiz bir halde koşma üzere hareketlerin de yaşandığını belirtti.

Hempelmann yaşanan durumu ‘kitlesel psikojenik’ hastalık olayı olarak tanımladı. Gülme krizinin yalnızca bir küme kahkahası olmadığını, birebir gerilimi yaşayan insanların bilinçaltında semptomlarını kopyaladığını belirtti. Yani bu cins olayların memnunluktan değil gerilimden ve ani ruhsal değişmelerden ötürü yaşandığı ve insanların ağrı, bayılma, teneffüs sorunları üzere anksiyeteye bağlı sorunlar yaşadığı ortaya çıktı. Bu olay yalnızda Tanzanya ile hudutlu kalmadı. Tarih boyunca Tanzanya’da yaşanan bu olayın benzerlerinin etraf ülkelerde de yaşandığına dair raporlar olduğu söyleniyor.

KORONAVİRÜS SONRASI DEPRESYON SALGINI YAŞANABİLİR Mİ?

Pekala iki yıldır hayatlarımızda esaslı değişiklikler meydana getiren Koronavirüs sonrasında kitleleri etkileyecek bir depresyon salgınına yakalanmak mümkün mü? Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran, “Biz salgını, pandemiyi herkesin yaşadığı akut ve kayıplara neden olan bir hastalık ve bir travma olarak değerlendiriyoruz” diye konuştu.

“Bu salgınla nasıl baş edebilirsek mümkün bir depresyondan da korunabiliriz” diyen Duran, “Ancak süreç içinde de gördüğümüz üzere bu travma devam ediyor ve biz kayıplar vermeye devam ediyoruz. Her ne kadar duyarlılığımız azalsa da endişelerimiz, dertlerimiz pandemi ile birlikte devam ediyor. Bu hislerin tesiri de depresyon olarak ortaya çıkıyor. Bu durum ferdî olarak toplumların savunma düzeneklerine oranla değişebiliyor. Pratikte gördüğümüz de birebir isimlendirmekte zorlansak yahut fark etmesek de son vakitlerde ruhsal bozukluk artışı mevcut. Bu durum bir depresyona sebep veriyor ve biz bunu pratikte görüyoruz. Koronavirüs sonrası bir depresyon salgınından bahsetmek toplumların olayları göğüsleyebilme kabiliyetine nazaran değişse de kişisel bir depresyon artışından bahsetmek mümkün” açıklamasını yaptı.