Kanser hastalarına pandemi devrinde teklifleriniz neler?

Gerek tedavisi devam eden gerekse yalnızca takip sürecinde olan hastalar kalabalıktan uzak durmalı (toplu tertipler, kapalı alanlarda yapılan her türlü toplantılar). Hastane tedavi ve muayene sırasında şahsî hami ekipman (maske, eldiven, siperlik) kullanılmalı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün tanım ettiği halde eller çok iyi bir halde yıkanmalı ve son olarak da Covid-19 semptomu olan yakın ve tanıdıklarla görüşülmemeli, Covid-19’un ağır olduğu bölgelere seyahat edilmemeli.

 Hangi hastalar daha riskli olarak kıymetlendirilebilir?

Bilhassa kemoterapisi devam eden ya da son 3 ay içinde kemoterapi almış olan hastalar, yaygın radyoterapi uygulanan hastalar, son 6 ay içinde kemik iliği nakli yapılmış olanlar ve immünsüpresif tedavi kullananlar (Bağışıklık sistemi ilaçlarla baskılanmış olanlar), kronik lösemi, lenfoma ve miyeloma hastaları üzere bağışıklık sistemini etkileyen tümörleri olan hastalar daha riskli kümede sayılır.

 Grip ve zatürre mevsimi yaklaşırken kanser hastaları aşı yaptırmalı mı?

Öncelikle halihazırda kemoterapi, radyoterapi, akıllı ilaçlar, immünoterapi ya da uzun müddet steroid kullanan hastalarda grip aşısı, bağışıklık sisteminin gereğince antikor karşılığı oluşturamamasından ötürü faal olmamaktadır lakin canlı aşı olmadığından kullanımı inançlıdır. Aşının kâfi esirgeyici yanıtı oluşturabilmesi için tedavilerin bitmiş olması ya da kesinlikle yapılması gerekiyorsa en azından tedavi ve aşı ortasında 2-3 hafta mühlet olması tavsiye edilir. Aşı yapılması için en uygun vakit aralığı eylül ayı sonlarından kasım ayı ortasına kadar olan müddettir.

Kıymetli bir noktayı hatırlatmak gerekirse, grip aşısı corona virüse karşı gözetici değildir. Zatürre aşısı için ise; 2 çeşit pnomokok (zatürre) aşısı vardır, akut ya da kronik lösemi hastalarında ya da dalağı alınmış (splenektomi) hastalarda her iki aşı da yapılmalı. Ayrıyeten 65 yaş üstüne, kanser ve öteki kronik hastalığı olanlara da önerilmektedir. Yılın rastgele bir mevsiminde hastalara yapılabilir lakin halihazırda tedavi altında olan hastalarda aşının zamanlamasına ilgili doktor karar vermeli. Aşıların genel olarak çok fazla yan tesiri olmamakla birlikte, hafif ateş, kas ağrısı, enjeksiyon yerinde ağrı üzere yan tesirler görülebilir.

 Kanser hastaları pandemi periyodunda hastaneye gitmeli mi?

Covid-19 pandemisi sürecinde sıhhat uygulamalarında hayatımıza dijital sıhhat idaresi ve tele-tıp kavramları girdi. Yani teknolojinin sağladığı imkanlarla örneğin manzaralı görüşme formülleri ile hastalarla gerekli konsültasyonlar, tedavilerinin takibi, yan tesir kıymetlendirilmesi, diyet denetimi, sağlıklı hayat tavsiyeleri, sıhhat eğitimi üzere hizmetler inançlı bir halde verilebiliyor. Bu görüşmelerin verimli olabilmesi için görüşme öncesi hastalara sormak istedikleri soruları yazıp hazırlanmalarını tavsiye ediyoruz. Lakin kemoterapi, immünoterapi yahut özel tetkik üzere hastaneye gitmelerini gerektiren durumlar olduğunda tedavilerini aksatmamaları, ertelememeleri ve gerekli tedbirleri alarak hastaneye gitmeleri çok kıymetli.

Kanser hastaları pandemi periyodunda nasıl beslenmeli?

Hakikat beslenme hem sağlıklı ömür için hem hastalık vakitlerinde iyileşmeye yardımcı olmada çok değerli bir ögedir. Birçok internet sitesinden “özel bir diyet” ile kanserin yok edilebileceği, geri gelmesinin önlenebileceği, vegan ya da çiğ beslenmenin gerektiği üzere iletiler duyabilirsiniz. Aslında özel bir yeme planlanının kanseri iyileştirdiğine dair destekleyici bilimsel çalışmalar yoktur. Hayatın her basamağında olduğu üzere beslenmede de sihirli formül ‘denge’dir, yani istikrarlı beslenme. Istikrarlı beslenme, yağ oranı düşük etler, meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve yağ oranı yüksek olmayan süt eserlerine soframızda yer verirken tuz, şeker, kafein tüketimini limitli tutmak kıymetlidir.

Hastalıkların ve enfeksiyonların denetiminde kıymetli yeri olan ve bağışıklık sistemini destekleyen besinler aslında bu istikrarlı beslenme listesinde ziyadesiyle vardır. Örneğin vitamin C içeriğine sahip besinler (portakal, yeşil biber, domates, brokoli) antikor üretimini artırmaya yardımcı olmaktadır. Vitamin E’den güçlü çerezlerin tüketimi antioksidan alımı için hoş bir kaynaktır. Biraz evvel bahsettiğim düşük yağ içerikli proteinler, yumurta, süt, yoğurt ya da fasulye, vitamin A içerikli yeşil ve turuncu sebzeler ve meyveler, ıspanak, çinko içeren yağsız et, deniz eserleri, çerezler sofralarımızda uygun ölçüde yer almalıdır.

Kanser hastaları pandemi mühletince toplumsal yaşantılarını nasıl düzenlemeli?

Pandemi sürecinin bize öğrettiği değerli bir ömür usulü değişikliği de toplumsal izolasyonla başa çıkabilme yetisidir. Zira enfeksiyondan korunmak için çok yakınlarımızla bile fizikî temaslarımızı hayli azaltmak zorunda kaldık. Toplumsal izolasyon birçoğumuz için önemli bir gerilim ve telaş nedeni oluyor. Bu durumla baş edebilmek için yeniden teknolojik gelişmelerden yaralanarak imajlı görüşmeler, manzaralı küme tertipleri yapmaya başladık ve bir mühlet daha bu durum yeni normalimiz olacak üzere görünüyor. Bunun yanı sıra mümkün olduğunca kalabalıktan uzak açık hava yerlerinden, orman alanlarından da yaralanabiliriz. Ayrıyeten gerilimi azaltıp, ruhsal ve bedensel sıhhati müdafaaya ve güçlendirmeye yönelik spor, yoga, meditasyon, nefes antrenmanları, hobiler, sesli kitaplar, online stantlar, seminerler üzere birçok aktiviteye internet üzerinden basitçe ulaşıp katılarak, hayatın içinde daha enerjik, memnun ve gerilimden arınmış olarak yer alabiliriz.