PERYÖN’ün 50’nci yılı vesilesiyle “Gelecek #İnsanKonuşursa Başlar” perpektifiyle desteklediği araştırmaya nazaran iştirakçilerin yüzde 68’ine nazaran cinsiyet eşitliği, şirketlerinde kıymetli bir kıymet ve stratejik öge olarak görülüyor. İştirakçilerin yüzde 56’sı insan kaynakları (İK) süreçlerinin en az birinde bilinçsiz önyargılara maruz kaldığını belirtirken bu oranın bayan iştirakçilerde yüzde 60, erkek iştirakçilerde ise yüzde 42 olduğu görülüyor. “Kariyer”, “ücret yönetimi” ve “işe alım” üzere İK süreçleri, iştirakçilerin en fazla bilinçsiz önyargılara maruz kaldıklarını düşündükleri alanlar olarak öne çıkıyor.

‘Romantik bir gündem değil’

PERYÖN (Türkiye İnsan İdaresi Derneği) İdare Şurası Lideri Buket Çelebiöven, cinsiyet eşitliğinin “romantik” bir gündem değil, toplumsal ve ekonomik gelişme için kritik değer taşıyan bir yapı taşı olduğunu vurguladı. Çelebiöven, “PwC ve PERYÖN’ün ortak çalışması olan Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması, çalışma hayatındaki cinsiyet eşitliği algısının olumlu tarafta değişimini göstermek açısından son derece umut verici. Bundan çok değil 10 sene evvel çok az tertibin gündem unsuru olan cinsiyet eşitliği konusunda şu anda gelinen noktanın bir gelişim olduğu görülüyor. Araştırma sonuçlarına nazaran, iştirakçilerin yüzde 68’i şirketlerinde cinsiyet eşitliğinin kıymetli bir kıymet ve stratejik öge olduğunu düşünüyor. Bizim bundan sonraki aksiyon planımız ise araştırmanın İK departmanlarının süreçleriyle ilgili bilgilerine odaklanmak ve bu bilgilerin değişimi için birlikte hareket etmek olacak. Zira, görüyoruz ki bilinçsiz önyargılar konusunda alınacak çok yolumuz var. İştirakçiler neredeyse tüm İK süreçlerinde bilinçsiz ön yargılara maruz kaldıklarını belirtiyorlar. Bayanların negatif tecrübe oranı her alanda erkeklerden daha yüksek. Bu sonuçları, çok istikametli ve detaylı olarak tartışmaya açacağız” dedi.

Genel erkekler için daha olumlu

Çelebiöven, bayan ve erkek iştirakçi oranları ortasındaki farkın aslında toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin temel sorunu olduğunu dikkat çekerek, “İnsan kaynakları süreçlerinin genelinde, süreçlerin eşit/adil bulunma oranı bayanlarda yüzde 65, erkekler için ise yüzde 85. Erkeklerin yüzde 93’ü performansın adil değerlendirildiğini düşünüyor, bayanların ise yüzde 74’ü. Fiyatta eşitlik olduğunu düşünen bayan oranı yüzde 60, erkek oranı yüzde 88. Araştırmanın tamamını incelerseniz oransal farkın bu seyirde gittiğini göreceksiniz. Süreç tıpkı süreç lakin bayan erkek algısı ortasında çok önemli bir fark var. İşte eşitsizliğin ve sorumluluğumuzun başlama noktası bu” dedi.

‘Neden erkek üzere davranalım?’

Kalıplaşmış önyargıların ömrün her alanında ve bilhassa de iş dünyasında tökezleme tesiri yarattığına dikkat çeken Çelebiöven, bayanların karşılaştığı en değerli problemlerden birinin de “erkek üzere davranma” konusundaki yönlendirme olduğunu belirtti. “Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması” bulguları, bayan iştirakçilerin, yöneticileri, iş arkadaşları ya da üst idare tarafından davranış ve konuşmalarının nasıl olması gerektiği hakkında yönlendirildiklerini ve tahlili erkek üzere davranmakta bulduklarını gösteriyor. Çelebiöven, “Bu tarihi bir önyargının yansıması. Bayanı daha duygusal olarak tanımlamak, kimi rollerde bayanların eksik kalacağını düşünmek ve bayanın bakım sorumluluklarının ona ayak bağı olacağına inanmak eşitsizliğin kök nedeni. Benzeri araştırmalar global algının da bu olduğunu gösteriyor. Bayan olarak tertibe ve hayata katacağı onlarca soyut maharet avantajı varken, bayan neden erkek üzere davranmak zorunda kalsın? Geliştirmeyi önceliklendirmemiz ve topyekün sahiplenmemiz gereken gelişim alanlarından biri de işte bu” dedi.

Toplumsal kalkınma için eşitlik kaidesi

World Economic Forum tarafından yayınlanan 2021 Küresel Gender Gap Report’a nazaran tüm dünyada cinsiyet eşitliği farkını kapatmak için 135.6 yıl gerekiyor. ILO’nun 2020 tahlillerine nazaran dünyada bayan erkek ortasındaki ortalama fiyat farkı yüzde 20. Cinsiyet eşitliği indeksi, Türkiye’nin 156 ülke ortasında 133’üncü sırada yer aldığını gösteriyor. Çelebiöven, bayan erkek eşitsizliğine yönelik istatistiklerin aksine çevrilmesinin ekonomik tesirine dikkat çekti ve “Dünya Bankası bilgilerine nazaran, cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının global gayrisafi yurt içi hasılayı (GSYİH) 2025’e kadar 28 trilyon dolar kadar artıracağı öngörülüyor. Meğer pandemi tesirindeki 2020 yılında istihdam edilen bayan sayısı 54 milyon azaldı ve 45 milyon bayan iş gücü piyasasını büsbütün terk etti (UN Women). Dünyanın şu anda içinden geçtiği ekonomik süreç, bayanın ve erkeğin iktisada ortak ve tam randımanlı iştirakini mecburî kılıyor. Toplumsal cinsiyet eşitliği romantik bir gündem değil, toplumsal ve ekonomik gelişme için kritik değer taşıyan bir yapı taşı” diye konuştu.

İTÜ’den cinsiyet eşitliği planı

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), 8 Mart Dünya Bayanlar Günü kapsamında Cinsiyet Eşitliği Planı yayınladı. Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Bayan Çalışmaları Merkezi, EELISA Avrupa Üniversitesi Proje Takımı ve Sürdürülebilirlik Ofisi tarafından ortaklaşa hazırlanan plan, tüm İTÜ ünitelerinin ve paydaşlarının iştiraki ile cinsiyet eşitliği farkındalığını artırmayı hedefliyor.

İTÜ’nün hazırladığı planda, bayanların eğitim ve araştırma hususlarında güçlendirilmesi ve gelişmesi için; işe alma, seçme ve meslek ilerleme takviyesi, cinsel taciz ve ayrımcılıkla uğraş, cinsiyet boyutunun araştırma ve öğretim içeriğine entegrasyonu ve kurum kültürü üzere mevzuların üzerinde duruldu. Kelam konusu başlıklarda kısa, orta ve uzun vadeli projeksiyonlar ortaya konuldu.

HAZIRLAYAN: PINAR AKTAŞ [email protected]