Türkiye’de Filipinli bakıcılardan sonra ailelerin ikinci tercihi Özbek ve Türkmen bakıcılar. Bu bakıcıların çoğunluğu, bir danışmanlık şirketi tarafından ailelerin yanına yerleştiriliyor. Şirket, iş karşılığı bakıcıların maaşlarının 3’te 1’ini alıyor. Bakıcıların en önemli kasveti, ailelerin çocuk bakımı dışında öbür konut işlerini de kendilerine yaptırmaları. Çalıştıkları kimi meskenlerde baskıyla karşılaştıklarını savunan kimi bakıcılar, çalıştığı müddet boyunca pasaportlarına el konulduğunu söylüyor. Göç yönetimi Genel Müdürlüğü’nün bilgilerine nazaran, Türkiye’de ikâmet izinliyle bulunan Türkmenistanlı sayısı 83 bin 450 iken Özbekistanlı sayısı 23 bin 414. Kısa devir ikamet müsaadesiyle bulunan 66 bin 22 Türkmenistanlı, 24 bin 98’de Özbekistanlı var. Aile ikâmet müsaadesiyle bulunan 4925 Özbekistanlı, 4125’de Türkmenistanlı bulunuyor. Bakıcılar, kendi pencerelerinden yansıyanları Milliyet’e anlattı. 

Et yerine makarna

Özbekistanlı D.K.(41) 5 yıldır Türkiye’de çocuk bakıcılığı yapıyor. Ülkesinde ağır bakım hemşiresi olarak çalışmış. Daha iyi kar için Türkiye’ye gelmiş. “Burada yanında çalıştığım birtakım aileler bize köle üzere davranıyor. Çocuklarına bakmak için işe alıyorlar fakat bir mühlet sonra paklık, ütü üzere işleri de yapmamızı istiyorlar. Kimileri da sizinle tıpkı sofraya bile oturmuyor. Kendisi et yemeği yiyorsa bize makarna yediyor. Bunlarla da karşılaştım” diyen D.K., işi danışmanlık şirketleri vasıtasıyla bulduklarını belirterek, şirketin her ay maaşlarının 3’de 1’ini aldığını anlatıyor.  

‘Yemeğe kızanlar var’

Gazeteci ve tabip bir çiftin yanında çalışan Türkmenistanlı Z.H. (48) de, 10 yıldır Türkiye’de bakıcılık yapıyor. Laborant olduğunu fakat ülkesinde iş imkânı olmadığı için Türkiye’ye geldiğini söyleyen Z.H., Türkiye’de birçok konutta çalıştığını belirterek tecrübelerini bizimle paylaştı:

“Memnun kaldığım konutlar de oldu lakin çocuk bakımı dışında bize işler yaptıranlar da oldu. Yemek yaptırıp beğenmedikleri için kızanlar var. Halbuki ben o konuta girerken çocuk bakımı için gidiyorum. Çocuk uyuduğunda, sizin oturmanızdan rahatsız olan aileler var. ‘Ben para veriyorsam, sen de çalışacaksın’ diye düşünüyorlar. Lakin her vakit bunlarla karşılaşmıyorum. Şu an çalıştığım konutta çocuk uyuduğunda etrafı toplamak istediğimde, çocuğun babası bana, ‘Senin işin yalnızca çocuğa bakmak’ diyor. Birinci kere bu türlü bir şeyle karşılaştım. Diğer bir ülkede olmak sıkıntı, kendi ülkemizde çalışıp yaşamak isterdik.”

‘Boş oturma’

Özbekistanlı M.I.(38) da başta rastgele bir kahır yaşamadığını aktarsa da sorularımız üzerine yavaş yavaş konuşmaya başlıyor. Üç yıl evvel Türkiye geldiğini söyleyen I., “Çocuk bakımı dışında bizden her şeyi yapmamızı bekliyorlar. Yapmadığın da işsiz kalacağını biliyorsun. Bir de müsaade kullandırmadıkları vakit da müsaade parasını vermeyen yerler. Olağanda bu parayı ödemek zorunda lakin vermiyorlar. Çalıştığım yerdeki bayan bana ‘Çocuk uyuduğunda boş oturma’ diyor. Bir şey yapmadan durmamızdan rahatsız oluyorlar. Daha fazla dayanmayıp işi bırakmak zorunda kaldım” diye yakındı.

‘Pasaportlarına el konuluyor’

Facebook üzerinden kendinse ulaştığımız Muhammet Yavuz isimli kişi de 5 yıldır bakıcı arayan ailelere danışmanlık yaptığını söylüyor. Türkmenistan ve Özbekistan asıllı bayanlarla çalıştığını ve Türkiye’nin dört bir yanına bakıcı gönderdiğini aktaran Yavuz da bakıcılara çocuk dışında öteki işler yaptırılmasından şikâyetçi:

“Çalıştığımız bayanların oturma müsaadesi olması bizim için kıymetli. Şayet oturma müsaadesi varsa referansları da iyiyse muhtaçlık sahibi bir ailenin yanına yerleştiriyoruz. Biz danışmanlık yaptığımız ailelere bakıcının çalıştığı müddet içerisinde pasaportuna el konulmasını istiyoruz, o denli de yapıyorlar. Bunun sebebi de bakıcı tarafından oluşabilecek muhtemel bir ziyanı engellemek. Bir de ailelerin bakıcılardan beklentileri vakit içinde değişiyor. İşe giren bayanlar, yalnızca çocukla ilgilenmek için aileyle anlaşıyor fakat bir mühlet sonra yemek, paklık ve gibisi işleri de yapmaları bekleniyor. Diyelim ki bakıcı çocuğu uyuttu ve sonrasında da yapacak bir şeyi olmadığı için otuyorsa bu da ailenin gözüne batıyor. Vakit içinde bakıcının iş yükü artırılınca bakıcılar da kaçıyor. Çalıştığımız çalışanlarımız en kasveti, fazla iş yükü.”

‘Pasaporta el konulamaz’

Ailelerin çalışan bireylerin pasaportuna el konmasına ait avukat Pekay Salmanoğlu şu bilgileri verdi:

“Pasaport bir ülkenin kendi vatandaşına yabancı ülkelere giriş çıkış yapabilmesi için ve giriş çıkış yaptığı ülkenin yetkililerinin kimlik incelemesi yapabilmesi için verdiği resmi bir evraktır. Resmi bir dokümanın hangi koşullarda ve kim tarafından el konularak koruma altına alınacağı o ülkenin kendi mevzuatında yer almaktadır. Pasaport bir kimlik statüsünde olması sebebiyle yalnızca kolluk güçleri ve resmi makamlarca el konulabilir. Yabancı asıllı çocuk bakıcılarının pasaportlarına çalıştıkları yerlerdeki şahısların el koyma hakları yoktur. Bunu yapanlar Türk ceza kanuna nazaran itimadın berbata kullanılması ve dolaylı olarak kişiyi hürriyetinden mahrum kılma cürmü işlemiş olur.”

Çalışmaya geldi artık 150 çalışanı var

Özbekistanlı Sabrina Timur (34) bakıcı arayan ailelere 3 yıldır danışmanlık yapıyor. 4 yıl evvel Türkiye’ye gelen Timur, 1 yıl bakıcılık yaptıktan sonra işi bırakıp, danışmanlık yapmaya başladığını söylüyor. 3 yıldır danışmanlık yapan Timur’un birlikte çalıştığı yaklaşık 150’ye yakın Özbekistan ve Türkmenistan asıllı bayan var. Bayanlar üzerinden komite alan Timur, “Aldığımız komite bireyden şahsa değişiklik gösteriyor. Tecrübelerine, taleplerine nazaran aldığımız komite fiyatı da artıyor” dedi.  

YARIN: TÜRK BAKICILAR ANLATIYOR