Tüketicinin tahine olan ilgisi arttıkça, üretici de susam konusunda harekete geçiyor. Muhtaçlığın yüzde 90’ına yakın kısmı ithal edilen susamdaki yerli atak; üreticiye ek gelir kapısını araladığı üzere, üretilen tahinde/simitte daha fazla yerli susam kullanımını sağlıyor. Akdeniz’den İç Anadolu’ya geniş bir coğrafyada birinci sürüm hasadı tamamlanan susamda ikinci sürümde de hasat yapılıyor.

Buna nazaran üreticide Adana’da 16 liradan, Konya’da 17 liradan satışı yapılan susam, tahin olarak satıldığında en az 35 liradan başlayan fiyatlar oluşuyor.

Manisa, Antalya, Adana, Muğla üzere en önemli üretim bölgesi olan susam, değerli bir gelişim bölgesi olan Güneydoğu Anadolu’da ise azalan üretim hissesiyle dikkat çekiyor. İthalat ise bilhassa Afrika ülkelerinden yapılıyor. Büyük bir kısmı ise Nijerya’dan karşılanıyor. Kestirimi 15-18 bin ton ortasında yurt içi üretimin yanı sıra, gereksinim olan 150-160 bin tonun tamamlanması için ithalat kullanılıyor.

Kıraç toprakta üretim

Çok az su gereksinimi olan susam, kıraç toprakların değerlendirilmesini de sağlıyor. Bu sistem bilhassa İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde tercih ediliyor. Akdeniz ve Ege’de ise susam, ikincil eser olarak değerlendirilebiliyor. Yani buğday, mısır, pamuk üzere eserleri ekenler tarlanın boş vaktinde susam takım hasat edebiliyor. Bu özellikleriyle çiftçi için ek bir gelir kapısı haline gelen susamın üretici tarafından daha az tercih edilmesinin nedeni ise, işçiliğinin fazla olması.

Yüreğir Ziraat Odası Lideri Mehmet Akın Doğan, mekanizasyonun uygulanamadığı susam tarımında, el işçiliğinin ağır olduğunu söyledi. Bu nedenle çiftçinin daha az oranda susam ürettiğini anlatan Doğan, “Şu anda susamda ikinci eserin hasadı başladı. Üretici için masrafsız bir eserdir. Pek çok eserden daha iyi kazandırır. Bakımına dikkat edilirse birinci eserde dekar başına 100-200 kilo ortasında randıman alınabilir. İkinci eserde ise düşüş olur. Lakin elle toplanıyor ve personelliği fazla. Susamın birçok yurt dışından alınıyor. İçerideki üretim kıymetli bulunuyor. Fakat artacak üretim ile prim dayanağı de sunulursa, içeride daha fazla üretebiliriz” dedi.

‘En kaliteli susam Japonlara gidiyor’

Büyük şirketlere fason üretim yapan bir firmanın yetkilisi, susam gereksinimlerinin tamamını yurt dışından karşıladıklarını söyledi.

Bu alandaki firmaların neredeyse tamamında birebir durum olduğunu anlatan yetkili, şu bilgileri paylaştı:

“Özellikle son yıllarda tahin tüketimi artarken, pandemi nedeniyle ise çok büyük bir yoğunluk oluştu. Sıhhatle ilgili faydalarının anlatılması dikkatleri tekrar tahin üzerine çekti. Yerli susam üretimi 15-20 bin tonlarda. Ve yerli susam aslında dünyanın en kaliteli susamı. Lakin bunu ilaç ve kozmetik endüstrisi için Japonlar alıyor. İç piyasadaki üretim bizler için kıymetli geliyor.”

Tahin iyi kazandırıyor

Konya’da susam, kıraç alanların üretime kazandırılması için pahalı bir eser olarak öne çıkıyor. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Süleyman Soylu, Konya’da kıraç alanlarda artan susamın gerek eski yöntem gerekse yeni tesislerde tahin üretimine dönüştüğünü söyledi.

Bir kilogram susamdan 900-950 gram tahin elde edildiğini kaydeden Soylu, susamı getiren çiftçilerin ise kilogram başına

4-5 lira fiyat ödeyerek tahin yaptırdığını söyledi. O denli ki bu usulü üreticilerin yarısı tercih eder hale geldi. Soylu, “Susamın üreticiden alış fiyatı 17-18 lira. Tahin ise en az 30-35 liraya satılan bir eser. Maliyeti düşük, getirisi yüksek” diye konuştu.

En büyük alım Nijerya’dan

Susam ithalatında Afrika ülkeleri öne çıkıyor. En çok alım Nijerya’dan yapılırken akabinde Etiyopya ve Çad geliyor. İş gücü maliyetinin düşük olduğu Afrika ülkelerinden alınan susam da ucuza geliyor. Türkiye’de en çok tahin ve tahin helvası imalinde kullanılan ve simidin vazgeçilmezi olan susam, dünyada; sabun, ilaç ve kozmetik sanayiinde kullanılıyor.